„Certainly, the wording and substance of the declaration of the Confederation of Warsaw of 28 January 1573 were extraordinary with regards to prevailing conditions elsewhere in Europe; and they governed the principles of religious life in the Republic for over two hundred years”.
Norman Davies, „God’s Playground”
Warszawa, na zjeździe generalnym koronnym, na zamku w Warszawie, 28 stycznia 1573 r.
Zjazd powszechny szlachecki w Warszawie uchwala artykuły mające na celu zachowanie pokoju i porządku wewnętrznego oraz pokoju religijnego między społecznościami wyznaniowymi zamieszkującymi Rzeczpospolitą.
Zobacz tekst dokumentu / See English text
Współczesne publikacje drukiem treści dokumentu:
- Tekst urzędowy po polsku: Konstytucyje, statuta i przywileje na walnych sejmach koronnych od 1550 aż do roku 1578 uchwalone, Kraków M. Szarfenberg 1579
- Tekst po rusku: Statuta Wielkiego Księstwa Litewskiego, Wilno 1588
- Tekst po niemiecku: Confoederations Articul der Gesambten Polnischen Reichs Staende, welche anno 1573 bey wehrendem Interregno auff allgemeinen Landtage zu Warsaw geschlossen und unverbruechlicher Festhaltung offentlich und gantz eyferig beschworen worden, początek XVII w.
Miejsce przechowywania: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór dokumentów pergaminowych, sygn. 4467
Opis zewnętrzny: Oryginał; jęz. polski i łaciński, karta pergaminowa o wymiarach: 640 x 350 + 160 mm, 209 pieczęci.
Sposób zabezpieczenia: Zabezpieczenie i przechowywanie dokumentu konfederacji warszawskiej jest szczególnie trudne ze względu na liczbę pieczęci (209). Jest on zdeponowany w oddzielne, specjalnie zaprojektowane pudło z wygiętą, wyjmowaną „podłogą”, tak aby przy rzadkich okazjach prezentacji nie stwarzać niebezpieczeństwa dla pieczęci. Dokument jest przechowywany w klimatyzowanym, zaciemnionym magazynie.
Pieczęcie: Spośród 209 podwieszonych misek pieczęci, co stwierdziła podczas najnowszych prac konserwatorskich Justyna Król-Próba, jest 181 pieczęci z odciśniętymi herbowymi pieczęciami sygnatariuszy, 27 pustych misek (bez odcisku) i jeden szczątek. Wiszą one w siedmiu szeregach, w każdym szeregu miały zawisnąć po 32 pieczęcie na 16 sznurach. Oznacza to, według przypuszczeń tej badaczki, że w chwili powstania dokument mógł prawdopodobnie mieć podwieszonych 224 pieczęcie.
Zobacz stronę o pieczęciach i konserwacji / See somes seals
Podpisy pod aktem konfederacji warszawskiej oblatowanym w grodzie krakowskim
(Archiwum Państwowe w Krakowie, Rel. Crac., t. I, s. 755-759, nr 617).
Opublikował: Włodzimierz Budka, Kto podpisał konfederację warszawską 1573 r., Reformacja w Polsce, R. I, nr 4, s. 318-319.
1. Franciscus Crassinski episcopus Cracoviensis subscripsit.
2. Jan Firley z Dąmbrowicze wda i star. Krakowski generał, marszałek koronny polski etc. ręką swą subscripsit.
3. Piotr Zborowski wda sandomierski ręką.
4. Laski Olbrichth wda sieradzki.
5. Jan Sierakowski wda łęczycki ręką propria.
6. Jan (z) Sluzewa wda brzeski ręką subscripsit.
7. Jan z kroth[oszyna] wda inowrocławski ręką własną.
8. Mikołaj Mielieczki wda podolski etc. ręką subscripsit.
9. Anzelm Gostomski z Lezenicz wda rawski.
10. Fabian Czema wda malborski.
11. Ostaffiey [Wołłowicz] kaszt. trocki, podkanclerzy W.K.S. etc.
12. Paweł Pacz kaszt. witebski, star. wilkomierski z osoby swej manu propria.
13. Iheronim Ossoliński kaszt. sandomierski ręką subscripsit.
14. Stanislaus Herborth kaszt. lwowski, star. samborski ręką swą.
15. Hieronim Sieniawski kaszt. kamieniecki subscripsit.
16. StanislawSlupeczki z Konar kaszt. lubelski ręką własną.
17. Zigmunth Wolski kaszt. czerski V. 1.
18. Jan Dulski kaszt. chełmiński ręką.
19. Jan Kostka kaszt. gdański, star. malborski.
20. Jan Tarlo kaszt. radomski własną ręką subscripsit.
21. Jan Christhoporski z Christoporzicz kaszt. wieluński ręką własną subscripsit.
22. Hieronim Bużeński podskarbi koronny subscripsit.
23. Jacub Rokossowski kaszt. śremski .
24. Paulus Szczawiński de magna Szczauin capitaneus Sochaczowiensis subscripsit.
25. Pawel z Dzialinia cast. Dobrzinensis ręką swą.
26. Jan Herburth kaszt. sanocki star. przemyski ręką swą subscripsit.
27. Mathias Szczepanowski.
28. Lucas Oliessniczki.
29. Mikolay Firley star. kazimirski.
30. Andrzey Zborowski oprócz hasti manu propria.
31. Gierzi Fredro manu propria.
32. Wissoczki Stanislaw z Budzislawia kaszt. lędzki subscripsit.
33. Adam Pociey pisarz ziemi brzeskiej z osoby swej subscripsit.
34. 35. Podpis literami i drugi podle niego też ruskiemi literami
36. Rachffal Prziiemski podczasy kaliski propria.
37. Lenart Strasz burgrabia krakowski manu propria.
38. Andrzey Niedrwiczki Sendomiriensis nuncius.
39. Sigmunth Cirzowski poseł send. ziemie.
40. Stanislaw Konieczolski star. wieluński.
41. Stanislaw Przerempski z Przeręmba.
42. Andrzey Zaręmba z Kalinowy manu propria subscripsit.
43. Michal Jazlowiecki z Buczacza star. chmielnicki.
44. Jan Thworowski na Buczaczu ręką własną.
45. Valentinus Ponętowski podkomorzy łęczycki.
46. Thomas Dęmbowski iudex terrae Lenczicziensis, manu propria subscripsit.
47. Mikolay Malachowski poseł łęczycki.
48. Valenti Sliathkowski subscripsit.
49. Stanislaw Drohoiowski.
50. Mikolay Sienniczki podkom. chełmski.
51. Jan Bieykowski stolnik przemyski ręką swą.
52. Paulus Drzewiński ex propria tantum persona sua ut legatus.
53. Alexander Zorawniczki z osoby swej.
54. Piotr Czerni własną ręką.
55. Piotr Kaszowski manu propria.
56. Joannes Zamoiski Belzensis etc. capitaneus pro se subscripsit.
57. Stanislaus Czikowski podk. krakowski swą manu.
58. Voicziech Vilkanowski podk. płocki.
59. Stanislaw Iwan Karnynski.
60. Klimunth Korzenski.
61. Piotr Oliessniczki z Oliessnik.
62. Balczer Poręmbski manu propria subscripsit.
63. Petrus Graiewski capitaneus Visnensis succamerarius Zacroczimensis manu.
64. Andreas Crassinski iudex terrae Cziechanoviensis subscripsit.
65. Stanislaus Smieczinski subiudex Coc. propria subscripsit.
66. Joannes Dawidowski de Dawidow.
67. Malcher Nieczieczki succamerarius Drohicensis.
68. Jan Tharnowski czesnik czerski subscripsit.
69. Michal Zaliwski podsędek liwski.
70. Stanislaw Radzimiński liwski i kamieński starosta ręką swą z osoby swej z strony tylko pokoju.
71. Myszka etc.
72. Marczian Chelmski chorąży ziemski krakowski manu propria.
73. Erasmus Aychler consul Crac.
74. Sigismundus Guteter consul Crac. Tanquam nuncii a senatu Cracoviensi.
75. Jeronim Lanskorunski subscripsit.
76. Mikolay Grzibowski podkom. warszawski.
77. Stanislaus Sirakowski kaszt. kowalski subscripsit.
78. Jacub Niemoiewski poseł z wojew. Włocławskiego.
79. Valenti Czirski ręką własną.
80. Daniel Plemieczki.
81. Christow Konarski.
82. Stanislaw Kobilniczki star. przasnyski.
83. Florian Criski.
84. Mikolay Dłuski z Kothfficza manu subscripsit.
85. Andreas Biliczki.
86. Piotr Dobroczieski.
87. Krzistow Szalowski z Szalowey.
88. Jan Pękowski de Pec[owice].
89. Caspar Szczepanowski.
90. Gabriel Jassienski.
91. Piotr Oraczowski.
92. Joannes Krzęthowski własną.
93. Jan Silniczki z Silnicze.
94. Stanislaw Szilniczki z Silnicze ręką swą.
95. Woicziech Potocki subscripsit.
96. Melchior Krupka z Crukborku subscripsit.
97. TheofilChojnaczki districtus Ravensis nuncius.
98. Michal Palczowski z Brzeznicze.