Kolegiatura Mężykowej

Kolegiatura gramatyki, poetyki i retoryki
fundacji Katarzyny Mężykowej
przy Kolegium króla Władysława (Collegium Maius)
na wydziale artium krakowskiej Alma Mater.

Jan rektor wraz z mistrzami i doktorami Uniwersytetu Krakowskiego spełniając wolę Katarzyny, żony Jana Mężyka z Dąbrowy, ustanawia nową kolegiaturę w kolegium króla Władysława, której kolegiat nauczać będzie pisania listów i dokumentów.

Kraków, 1420.01.09

In nomine Domini Amen. Virtus swadet et honestas, ut benevolencia pro beneficencia et gratitudo pro gracia rependatur. Proinde nos Johannes Kro1 magister in artibus ac in medicinis doctor rectorque Alme | Universitatis Studii Cracowiensis una cum doctoribus et magistris eandem universitatem regentibus ad noticiam universorum, quibus expedit, deducimus per presentes, quod ad vota et devotam nobilis ac honeste domine Kathe|rine consortis strenui militis domini Johannis Manszikonis, heredis de Dambrowa2, instanciam de nova ereximus, statuimus et fundavimus et per presentes erigimus, statuimus et fundamus unum collegiatum, qui magister | debet esse in artibus, in collegio serenissimi prinicipis et domini, domini regis Wladislai Dei gracia regis Polonie etc.3, perpetuis temporibus duraturum in censibus sive proventibus communibus magistrorum cancellarie Lanciciensis4 eidem magistro collegiato, qui pro tempore fuerit, duodecim marcas census annui assignando, pro quibuslibet Quatuor Temporibus tres marcas monete tunc currentis, ad quas solvendas procurator, sive dispensator, aut conservator peccuniarum magistrorum seu tocius universitatis de censu cancellarie Lanciciensis et proventibus tenebitur, quem eciam ad id obligamus et obligare volumus sub penis similibus, sub quibus ceteris magistris salarium tenetur persolvere temporibus ad hoc deputatis omni negligencia et excusacione proculmotis. In cuius quidem census ac salarii relevamen prefata domina Katherina doctoribus et magistris totique universitati dedit et donavit ducentas marcas monete ac numeri Polonicalium, cupiens teneri et servari infrascripta: Et primo voluit, quod predictus collegiatus legat et exercitet diebus legibilibus unum actum peragendo, videlicet in libris gramaticalibus seu poeticalibus, prout processerit de voluntate magistrorum et presertim collegiatorum promotorum, declinando, construendo et legendo, aut docendo in rethorica epistolas missiles, aut formas privilegiorum fideliter et efficaciter instruendo, adiciens, quod idem magister collegiatus a suis scolaribus studentibus, doceri volentibus et exercitantibus pastum iuxta ipsorum facultatem exigere potitur sine exaccione tamen rigida et eciam scandalosa. Pauperes vero dicto magistro pastum pro dicta leccione dare non tenebuntur, nec magister ab eis ipsum exigere debebit. Debent tamen idem pauperes per magistrum exortari, quod memoriam predicte domine Katherine tamquam benefactricis specialis in suis oracionibus habeant, secundum quod eis Deus tunc inspirabit. Preterea voluit et optavit, ut ea ab hac luce migrante ipsius memoria in vigiliis atque missa in die deposicionis per universitatem sollempniter habeatur. Et in anniversario eiusdem domine Katherine, aut aliquo dierum infra octavam anniverasrii magis apto et congruo, annis singulis per prefatum magistrum collegiatum, si sacerdos fuerit, vel alium per ipsum ad hoc deputatum, vel deputandum, missa et vigilie pro defunctis temporibus perpetuis decantentur, adiciens, quod si magistri predicti considerarent necessitatem aliquam in alia facultate, quam in gramatica vel rethorica, extunc poterint eidem collegiato iniungere vel mandare, ut alium actum pro illo necessitatis temporibus compleat et peragat. Qui eciam collegiatus hebebit ordinem promocionis seu ad alciora, puta ad maiores collegiaturas, vel beneficia, prout ceteri collegiati ordine suo promoventur, quolibet impedimento frivolo, aut cuiuslibet fraudis, vel illusionis fomento seu versucia non obstante. Que omnia et singula, sub pena in statutis universitatis contenta, volumus observari. In cuius rei testimonium, robor, pleniorem evidenciam, presentes literes scribi iussimus sigilloque universitatis predicte roborari. Presentibus wenerabilibus viris et dominis doctoribus: magistro Francisco de Berga5 et magistro Helya de Wladislauia6, professoribus s. theologie, ac spectabilibus viris: magistro Johanne de Falkow7, magistro Nicolao Sculteti8, magistro Jacobo de Zaborow9, doctoribus in decretis, magistro Stanislao de Sobniow decano facultatis arcium10, magistro Nicolao de Kozlow11, magistro Nicolao Bawidissin12, baccalariis in theologia, ac ceteris magistris in plenaria congregacione ad hoc vocatis. Datum Cracowie, in stuba facultatis, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, feria tercia infra octavas Epyphanie Domini.

Przypisy

1 Jan Kro z Chociebuża na Łużycach (+1454), mistrz artium uniwersytetu praskiego (1408), doktor medycyny uniwersytetu wiedeńskiego (1416), pierwszy doktor medycyny na stanowisku rektora Akademii Krakowskiej (1419-1420).
2 Jan Mężyk z Dąbrowy (+1437), herbu Wadwicz, podczasy dworu królewskiego (1403-1434), starosta ostrzeszowski (1416-1437), krzepicki (1424), lwowski (1427-1431), wojewoda lwowski (1432-1437), sekretarz królewski (1431). Katarzyna, jego żona z rodu Płomieńczyków-Zadorów z Iwanowic lub Janowic (+ przed 1436).
3 Kolegium króla Władysława to Collegium Maius przy ulicy św. Anny
4 Uposażenie kancelarią łęczycką nadane było Uniwersytetowi przez króla Władysława.
5 Francuiszek z Krzyżowic koło Brzegu na Dolnym Śląsku (+1432), student i mistrz artium na uniwersytecie praskim, dziekan wydziału artium (1402-1403), profesor teologii (1409-1432) Akademii Krakowskiej, dziekan kolegiaty św. Floriana na Kleparzu.
6 Eliasz z Wąwolnicy (+1446), z ziemi lubelskiej, mistrz artium uniwersytetu praskiego (1399), bakałarz teologii i rektor Akademii Krakowskiej (1409), dziekan sandomierski (1411).
7 Jan z Fałkowa (+ po 1421), w powiecie opoczyńskim, herbu Doliwa, student uniwersytetu praskiego, dziekan wydziału artium (1403) i doktor dekretów (1418) Akademii Krakowskiej, kanonik krakowski (1405), officjał krakowski (1408-1412), prepozyt przemyski.
8 Mikołaj syn sołtysa de Silva Conradi, dziekan wydziału artium (1402, 1405, 1407), rektor (1417).
9 Jakub syn Piotra z Zaborowa (+1449), na Mazowszu, herbu Kuczaba, doktor dekretów (1420) i 5-krotny rektor Akademii Krakowskiej, kanonik katedrelny (1431) i wikariusz generalny krakowski (1421), kustosz kolegiaty św. Idziego (1427), dziekan trydencki (1426-1436), scholastyk poznański (1436).
10 Stanisław syn Jana z Sobniowa (+ ok. 1455), z ziemi bieckiej, herbu Strzemię, mistrz (1411) i dziekan (1419-1420) wydziału artium oraz rektor (1446) Akademii Krakowskiej, pleban w Chełmcach (1417-23), kanonik kolegiaty św. Floriana na Kleparzu (1425), płockiej (ok. 1430), prepozyt trydencki (1425), scholastyk poznański (1436).
11 Mikołaj syn Mszczuja z Kozłowa (+1433), w pow. ksiązkim, herbu Lis, mistrz artium uniwersytetu praskiego (1402); bakałarz (1398), mistrz artium (1410) i rektor Akademii Krakowskiej (1410), bakałarz (1412), doktor (1425) i profesor teologii (1427); kanonik poznański (1422), kolegiaty św. Floriana na Kleparzu (1426/27), kanonik katedralny krakowski (1433) ok. 1439 r. zrezygnował z katedry.
12 Mikołaj syn Pawła z Krakowa zwany Bawdissen (+1423/24), student (1400), bakałarz artium (1402-1403) i rektor (1416) Akademii Krakowskiej, bakałarz (1416) i licencjat teologii (1422), kanonik kolegiaty św. Floriana na Kleparzu (1413), proboszcz kościoła św. Anny.

or.: Warszawa, AGAD, Zb. dok. perg. nr 3050 ed.: Stanisław Kuraś, Fundacja Kolegiaty epistolografii i sztuki pisania dokumentów w Akademii Krakowskiej w roku 1420, [w:] Małopolskie Studia Historyczne R. VI. 3/4, Kraków 1964, s. 119-123 oraz Zbiór Dokumentów Katedry i Diecezji Krakowskiej, wyd. St. Kuraś, t. II, Lublin 1973, nr 233.