List z Ameryki z roku 1659
Oryginał: AGAD, AR.
Wyd.: T. Wasilewski, La desconcida carta del ano 1659 de Alexander Carolus Curtius, rector de la escuela en Nuevo Amsterdam, al. Duque Boguslao Radziwiłł. Estudios Latinoamericanos, t. 13, 1990 r., s. 378-383
Adres: A Son Altesse
A Monsieur
A Monsieur Le Prince Boguslaus Radziwill
A Konigsberg in Pruissen
Illustrissime Celsissimeque Princeps, Domine Clementissime,
cum inextricabilibus fere patriae nostrae calamitatibus tum malevolorum sequiori affectui non ultra Sauromatas tantum ac Garamantas at [!] ultra ipsos orbis Vestri cessi limites in Amercam, scilicet, ad antipodas, scholastico ibidem honesto, tamen in Nova Belgica (inter Novam Franciam ac Virginiam, non procul urbe Mexico) Neo Amsterodami fungens officio, ubi quamvis tot terrarum oceanique distem a Vestra Celsitudine spatiis devotissimum tamen, ac avitum erga Illustrissimam domum Tuam Princeps Celsisstime non exui animum si restitutis utcunque patriae nostre rebus Celsitudo Vestra Curtium requisiverit, inveniet sane etiam ab antipodibus reducem ad nutus suos postliminio promptissime exequendos paratissimum, quem nunc praepotenti numinis committens dexterae permaneo aetermun.
Neo Amsterodami in Amercia Septentrienali
1659. 16 Septembris
Illustrissime Celsitudnis Vestre devotissimus cliens
Alex(ander) Carolus Curtius D[r.] Rector
Do Jego Wysokości
Pana
Księcia Bogusława Radziwiłła
W Królewcu w Prusach< br />
Najjaśniejszy i Najwyższy Książe, Panie Najłaskawszy,
tak z powodu wielkich nieszczęść w mojej ojczyźnie, jak działań nieżyczliwych mi osób uszedłem nie tylko poza ziemie Sauromatów czy Garamantów, lecz aż za granice Waszego kontynentu, do Ameryki, na antypody. Jednak nawet tam, w Nowej Belgii (między Nową Francją a Virginią, niedaleko miasta Meksyk) w Nowym Amsterdamie, pełniąc obowiązki czcigodnego nauczyciela, gdy od Waszej Wysokości dzieli mnie tak wiele ziem oraz ocean pozostaję jednak, jak dawniej, oddany Najwyższy Książe Twojemu Najjaśniejszemu Domowi. A gdyby tak się zdarzyło, że w mojej ojczyźnie znów zapanowałby porządek, nie odmówię służby. Jeśli Wasza Wysokość szukałaby Curtiusa, znajdzie mnie wtedy powracającego z antypodów, gotowego, jak dawniej, najlepiej jak umie służyć Waszej Wysokości na każde Jej skinienie. Takim sługą pozostaję na zawsze, polecając się wszechwładnej prawicy bogów
W Nowym Amsterdamie, w Ameryce Północnej
16 września 1659
najuniżeńszy sługa Waszej Wysokości
Doktor Aleksander Karol Curtius Nauczyciel
Tłumaczenie z łaciny: mgr Agnieszka Jabłonka
Objaśnienia:
– Sauromaci czyli Sarmaci – według Herodota, Dzieje(IV, 21, 110) lud zamieszkujący nad dolnym biegiem Donu i Wołgi.
– Garamantowie – według Herodota, Dzieje (IV, 174, 183) lud zamieszkujący północną Afrykę, tereny dzisiejszego Fezzanu.
– Nowa Belgia to Nowe Niderlandy
– Nowa Francja to prowincja Quebec, Kanada.
– Po 1667 r. Nowy Amsterdam to Nowy York (wyspa Manhattan).
A letter from New Amsterdam (New York) (1659) – a draft**
To His Highness
Duke Bogusław Radziwiłł
In Königsberg, Prussia
His Grace the Duke, my Lord,
Because of the great ill fortunes in my homeland as well as actions taken by malevolent men I escape not only far away from the land of Sauromates and Garamantes, but even beyond the limits of your continent to America, on antipodes. I am carrying out the duty of the teacher in New Belgium (somewhere between New France and Virginia, near the town of Mexico) in the city of New Amsterdam. And even though I am separated by lots of lands and ocean, from Your Highness, I am still, as ever, the servant of the house of Your Highness. If it happened and in my homeland the rule of law came at last I would not refuse to return at your service, my Lord. If Your Highness were looking for the Curtius, Thou, my Lord, would find me returning from the antipodes, ready, as ever for the service to Your Highness, as best as I could at every wish of thou. Such a servant I always would like to be, recommending myself to the hands of gods.
In New Amsterdam, in North America
16th September 1659
Servant of Your Highness
Doctor Alexander Charles Curtius, teacher
**Any remarks on the translation would be helpful.
Click to enlarge