Chrystus Zmartwychwstały
Pieczęć klasztoru bożogrobców w Miechowie spod dokumentu (Miechów, 2 X 1675 r.) arcybiskupa lwowskiego i prepozyta miechowskiego Wojciecha Korycińskiego, w którym nadano Marcinowi Szetomskiemu karczmę w Szczepanowicach.
AGAD, Zb. dok. perg., sygn. 2824.

Bożogrobcy to popularna nazwa zakonu założonego w Ziemi Świętej u schyłku XI wieku, w czasach wypraw krzyżowych. Jego początki są związane z kapitułą założoną w 1099 r. przez Gotfryda de Bouillon, króla Jerozolimy obdarzonego tytułem obrońcy Grobu Świętego. Do zadań zakonników należała obrona Grobu Chrystusa, opieka nad pielgrzymami oraz walka z niewiernymi, jak wówczas określano wyznawców islamu. Oficjalną nazwą zgromadzenia był Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie, albo Zakon Kanoników Regularnych Stróżów Świątyni Grobu Jerozolimskiego. Ta ostatnia była związana z regułą zakonną św. Augustyna, którą zakonnikom nadał patriarcha jerozolimski Arnulf z Rohez w roku 1114, co wkrótce (1122 r.) zatwierdził papież Kalikst II.

Herb bożogrobców

Powracający z krucjaty małopolski możnowładca z rodu Gryfitów, Jaksa z Miechowa (1120 – ok. 1176), postanowił rozpropagować kult grobu Bożego w Polsce. W 1163 r. ufundował w Miechowie klasztor bożogrobców. Klasztor ten początkowo był podporządkowany patriarchom jerozolimskim, a od przełomu XIV i XV wieku przeszedł pod jurysdykcję papieską. Bożogrobcy szybko uzyskali ogromne majątki ziemskie w Polsce, zakładali też liczne klasztory. W 1374 r. prepozyt miechowski został wikariuszem generalnym (generałem) na całą Polskę. W XVI wieku podlegały mu 32 klasztory.

bazylika w Miechowie dawniej, źródło: Wikimedia Commons

Bożogrobcy szerzyli kult Grobu Bożego. W swych klasztorach wznosili kaplice Grobu Bożego, upowszechnili nabożeństwa pasyjne oraz zwyczaj budowania w kościołach grobu Pańskiego w okresie Wielkiego Tygodnia.

Bazylika Grobu Bożego w bazylice miechowskiej, źródło: Wikimedia Commons

W drugiej połowie XV wieku zakon przeżywał poważny kryzys, dlatego w 1489 r. papież Innocenty VIII przyłączył bożogrobców do zakonu joannitów (Kawalerów Maltańskich). Odtąd bożogrobcy działali pod dawną nazwą tylko w Polsce i Hiszpanii. Funkcjonujący do dziś zakon ma główną siedzibę w Miechowie, przy bazylice Grobu Bożego. Ścisłe związki bożogrobców z Miechowem sprawiły, że zakonnicy są popularnie nazywani miechowitami, z drugiej zaś strony, związane od wieków z tym zakonem miasto ma w swym herbie godło bożogrobców (podwójny krzyż) połączone z Gryfem – herbem rodu Gryfitów, z którego wywodził się Jaksa z Miechowa.

Jacek Krochmal

Bazylika miechowska dziś, źródło: Wikimedia Commons