II. KRÓL |
|
|
1. 12 V 1498 Kraków Jan Olbracht darowuje Pawłowi Kluczyckiemu za zasługi w wyprawie mołdawskiej dobra Grzegorza Gorczycy i Stanisława Siemieńca w ziemi krakowskie skonfiskowane za uchylanie się od wyprawy mołdawskiej.Po pierwszym pięcioleciu (od r. 1492) energicznych rządów król Jan Olbracht przedsięwziął wyprawę zbrojną, której celem miało być zajęcie Kilii i Białogrodu, dwóch portów czarnomorskich opanowanych przez Turków oraz zabezpieczenie południowej granicy Rzeczypospolitej przez ciągłymi napaściami (tzw. wyprawa bukowińska). Wyprawa ta poniosła całkowitą klęskę zanim jeszcze wojsko dotarło do jej celu, w Mołdawii. W rzeczywistości pod względem militarnym nie była ona aż tak bardzo przerażająca, jak to przedstawiano później, to do niej jednak odnosi się znane przysłowie "za króla Olbrachta wyginęła szlachta". Na skutek załamania psychicznego, które nastąpiło po tej porażce, król oddał się, jak to określił Fryderyk Papée, "wielkiej i gorszącej rozpuście", co stało się przyczyną długotrwałej, nieuleczonej już choroby, by doprowadzić go wreszcie do śmierci. W ten oto sposób droga do tronu polskiego stanęła otworem przed hospodarem litewskim, Aleksanderm Jagiellończykiem.
|
|
 |
2. Pieczęć hospodarska Aleksandra.
Hospodarska pieczęć litewska. Na kartuszu przedstawiona jest Pogoń, dookoła niej zaś tło z gwiazdkami i wstęgą z napisem gotyckim: S ALLEXANDRI MAGDVCIS LITWANIE RVSIE X 3C. średnica pieczęci 38 mm.
|
|
3. 1501.X.30 In Melnicz, Aleksander, wybrany król polski, wielki książę litewski, zaświadcza, że 27 panów litewskich przyrzekło za siebie i za ogół litewskiej szlachty dotrzymania unii z PolskąAkt tzw. unii piotrkowsko-mielnickiej między Polską a Litwą nie znalazł się w Statutach Jana Łaskiego, ponieważ nie został zatwierdzony przez stronę litewską i nie uzyskał tym samym mocy obowiązującej dla Litwy, a co za tym idzie faktycznego znaczenia prawnego. Dla panów litewskich miał on jedynie znaczenie taktyczne w zabiegach o elekcję Aleksandra, (który był hospodarem Wielkiego Księstwa) na tron polski, po koronacji zaś nie zgodzili się na jego ratyfikację.
|
|
|
4. 1501 XII 12, Kraków.
|
|
5. Pieczęć kardynała Fryderyka
Kiedy energiczny król Jan Olbracht po klęsce wyprawy bukowińskiej w roku 1497 podupadł na zdrowiu i odsunął się od rządów (zob. komentarz do obiektu nr 1), w praktyce poczęły one przechodzić w ręce jego brata, kardynała, arcybiskupa gnieźnieńskiego i biskupa krakowskiego Fryderyka Jagiellończyka. Skupił on wokół siebie grono młodych polityków opozycyjnych, których celem było przejęcie władzy i stanowisk, odsunięcie zaś od nich dawnej ekipy ("kuźni" Kurozwęckich). Największe nasilenie wrzeń fakcyjnych miało miejsce po śmierci Olbrachta w roku 1501. Fryderykowi udało się wówczas przeprowadzić elekcję Aleksandra, dotychczasowego hospodara litewskiego, licząc na to, że nowy król zajęty będzie sprawami Wielkiego Księstwa, natomiast rządy w Koronie nadal pozostaną w jego rękach. Kardynał nie pomylił się w tych rachubach, gdyż po koronacji (12 grudnia 1501 r.), król Aleksander zaledwie zimę i wiosnę następnego roku spędził w Koronie, a już latem udał się na Litwę. W Wielkim Księstwie władca przebywał ponad rok, do jesieni 1503 r., gdy to został wezwany przez senatorów (radę królewską, której przewodniczył właśnie kardynał) do powrotu. Fryderyk był jednak od 1501 r. wyraźnie chory i mimo czasowej poprawy zdrowia zmarł on w Karkowie 14.03.1503 r.
|
 |