Salomon Buber - historyk, filolog języka hebrajskiego

Urodził się we Lwowie 2 II 1827 r., w rodzinie Szaji Abrahama i Sary (Freidy Sarah) z domu Czaczkes. Ojciec był jego pierwszym nauczycielem Talmudu.

W wieku dwudziestu sześciu lat ( 22 VIII 1853 r.) Buber ożenił się we Lwowie z Udelą v Adelą Weiser z Tyśmienicy (ur. 1830 r. - zm. 17 III 1911 r.), z którą miał już dwóch synów: Kalmana Yekutiela v Karola (ur. 22 XII 1848 - zm. 18 IV 1935) oraz Majera Maxa (ur. 16 VII 1850 - zm. 3 VIII 1896 r.). Syn Kalmana – Martin, filozof i badacz chasydyzmu, wychowywał się od czwartego do czternastego roku życia u dziadków Salomona i Adeli w Lwowie, zaś syn Majera Maxa, dr Oswald Buber był prawnikiem specjalistą od polskiego prawa upadłościowego.

W tym czasie Salomon Buber rozpoczął działalność handlową. Szybko awansował na Handelskammerrat, (potem Kaiserlicher Rat) i audytora banku austro-węgierskiego oraz Galicyjskiej Kasy Oszczędnościowej we Lwowie. Buber był także prezesem zarządu Izby Handlowej i Przemysłowej, w której zasiadał w latach 1876-1883 i 1889-1902. W 1890 r. został delegatem lwowskiej Izby do Międzynarodowej Komisji Targu Zbożowego w Wiedniu, organizowanego przez tamtejszą giełdę zbożową. Był też przedstawicielem Izby odpowiedzialnym za rynek zbożowy w trakcie uzgodnień ministerialnych dotyczących traktatu celnego i handlowego z Niemcami.

Od 1870 r. Buber był członkiem rady gminy lwowskiej i przez ponad ćwierć wieku jednym z jej kierowników, pełniąc wiodącą rolę w różnych stowarzyszeniach filantropijnych, m. in. dotował Fundację im. Bernarda Löwensteina, wspierającą uczniów szkół rabinackich. Był także wiceprezesem wolnej kuchni i członkiem honorowym związku zawodowego mężczyzn. Jego działalność publiczna wzmogła się w okresie pogromów Żydów rosyjskich, kiedy do Lwowa przybyło wielu uchodźców.

Od 1879 r. poświęcił się przede wszystkim nauce. Badał midrasze, czyli szczególny rodzaj rabinicznych komentarzy do ksiąg biblijnych, posługujący się swobodną formą, w przeciwieństwie do ścisłej interpretacji tekstu, a przede wszystkim, wykorzystujący literackie formy opowieści, paraboli, legend. Przygotował wzorowe wydania ponad 20 z nich, zaopatrzone we wstępy i komentarze, nadające im znaczną wartość naukową. W różnych czasopismach opublikował wiele przyczynków, także o średniowiecznej nauce żydowskiej. Jako historyk Żydów polskich, należał do pokolenia tzw. hebrajskich monografistów. Ważna część jego twórczości poświęcona była historii rabinatu galicyjskiego; wśród tych dzieł znalazły się Anszei Szem (Słynni ludzie, 1895), zawierającą 564 szkice biograficzne rabinów lwowskich z okresu 1550-1890 i Kirja Nisgaba (Wspaniałe miasto, 1898-1903) na temat historii rabinów żółkiewskich. Swoją bogatą bibliotekę przekazał w 1901 r. gminie żydowskiej we Lwowie.

Zmarł 28 XII 1906 r. we Lwowie.

Autorem jego biogramu w Polskim Słowniku Biograficznym (t. III, 1937) był Majer Samuel Bałaban.

Ludwik Michał Emanuel Finkel

Profesor, historyk, encyklopedysta, rektor Uniwersytetu Lwowskiego urodził się 20 III 1858 r. w Bursztynie. Był synem adiunkta sądowego Jakuba i Anny z Warnickich. Edukację rozpoczął w szkole ludowej w Grzymałowie, a następnie uczęszczał do I Gimnazjum w Tarnopolu. W latach 1877-1881 studiował historię, filozofię i historię literatury na Uniwersytecie Lwowskim. Jego mentorem w tym czasie był Ksawery Liske. W 1882 r. obronił doktorat z filozofii, uzupełniał też studia na uniwersytetach w Berlinie i Paryżu. Krótko pracował jako asystent w Archiwum Krajowym Aktów Grodzkich i Ziemskich we Lwowie. W 1885 r. został wykładowcą historii najnowszej i powszechnej oraz historii literatury polskiej w Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach, a w 1886 r. habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim. W 1892 r. podjął tam pracę jako profesor nadzwyczajny i kierownik Katedry Historii Austriackiej. W 1899 r. został profesorem zwyczajnym, pełnił też funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego (1901/1902), rektora (1911/1912) oraz prorektora (1912/1913). W 1918 r. objął Katedrę Historii Nowożytnej, którą kierował do końca życia. Był również encyklopedystą i redaktorem naczelnym dwóch polskich encyklopedii: Encyklopedii. Zbioru wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy (1898-1907) i Encyklopedii podręcznej ilustrowanej (1905-1906). Od 1900 r. był członkiem korespondentem Akademii Umiejętności (od 1910 r. jej członkiem czynnym), także członkiem korespondentem Muzeum Polskiego w Rapperswilu oraz prezesem Macierzy Polskiej, pod auspicjami której opracowano ww. encyklopedie. Należał do Towarzystwa Historycznego we Lwowie (prezes w latach 1914-1923), Towarzystwa Naukowego we Lwowie i Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W połowie lat 80. XIX w. wspólnie z Henrykiem Sawczyńskim zainicjował prace nad Bibliografią historii Polski. Bibliografia obejmowała materiały źródłowe oraz prace naukowe opublikowane do 1900 r., a dotyczące dziejów Polski do 1815 r. Łącznie było to 34305 pozycji. Ponadto Finkel zajmował się dziejopisarstwem Marcina Kromera, polityką zagraniczną ostatnich Jagiellonów, historią Uniwersytetu Lwowskiego. Badał również twórczość Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i poetów romantycznych, przygotował krytyczne wydanie kroniki Galla Anonima. 30 IV 1927 r. odznaczony został Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski; w tym samym roku Uniwersytet Wileński uhonorował go doktoratem honoris causa, a w 1928 r. otrzymał tytuł honorowego obywatela Lwowa. Do grona jego uczniów należeli m.in. Kazimierz Hartleb, Stanisław Kot czy Henryk Mościcki. Ogłosił ponad 300 prac. Jego ważniejsze publikacje: Marcin Kromer historyk polski XVI w. Rozbiór krytyczny (1883 r.), Elekcja Leszczyńskiego w roku 1704 (1884 r.), Historia Uniwersytetu Lwowskiego (1894 r., 2 tomy) czy Bibliografia historii polskiej) (1891, 1895, 1906 r., 3 tomy). Zmarł 24 X 1930 r. we Lwowie (wpisany jest do indeksu osobowego zmarłych w parafii św. Mikołaja), pochowany został na Cmentarzu Łyczakowskim.

Rudolf Zuber

Geolog, podróżnik, encyklopedysta. Urodził się 13 IX 1858 r. w Orlat, w okręgu Sybin (Rumunia) jako syn Edwarda, pochodzącego z Tyrolu oficera wojsk austriackich i Pauliny Domaschlitzky. W 1876 r. ukończył gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie i zaczął studiować chemię i mineralogię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. W latach 1878-1880 był stypendystą w pracowni chemicznej prof. Bronisława Radziszewskiego, a w 1881 r. demonstratorem w Katedrze Mineralogii u prof. Feliksa Kreutza. Na Uniwersytecie Lwowskim nie było Katedry Geologii, dlatego w roku akademickim 1881/1882 Zuber odbył studia uzupełniające na uniwersytecie w Wiedniu, pracując równocześnie jako wolontariusz w Państwowym Zakładzie Geologicznym (k.k. Geologisches Reichsanstalt). Następnie odbył podróż po północnych Włoszech, części krajów alpejskich, Tatrach, Karpatach i górach Siedmiogrodu. Po powrocie do kraju, w 1883 r. obronił doktorat na Uniwersytecie Lwowskim, rok później habilitował się i został wykładowcą na tej uczelni. W tym czasie brał udział w projekcie tworzenia Atlasu Geologicznego Galicji. Zwieńczeniem prac geologiczno-kartograficznych Zubera w Karpatach Wschodnich był II zeszyt Atlasu, obejmujący 7 arkuszy mapy (m.in. Nadwórna, Mikuliczyn, Kuty czy Żabie), a uchodzący za jeden z najlepszych w tamtym czasie. W 1885 r. geolog przyjechał do Słobody Rungurskiej (była tam jedna z wiodących kopalni ropy naftowej należąca do Stanisława Szczepanowskiego), gdzie przebywał dyrektor argentyńskiej firmy naftowej, który zawarł m. in. z Zuberem kontrakt na poszukiwania ropy naftowej w Argentynie. W 1886 r. Zuber wyjechał tam ma sześć lat w roli eksperta geologii i złóż ropy. Jego działalność znalazła uznanie, o czym świadczą kolejne awanse w kampanii na stanowiska kierownicze, m.in. dyrektora technicznego, czy dyrektora administracyjnego. Barwne relacje z wypraw w Andy Argentyńsko-Chilijskie, Boliwijskie, do Gran Chaco i Patagonii były publikowane w wydawnictwie lwowskim Kosmos. Po powrocie do kraju, 14 I 1893 r. we Lwowie (parafia św. Andrzeja), Zuber ożenił się ze Stanisławą Teresą Julią Topolnicką, z którą miał dwóch synów Stanisława i Kazimierza oraz córkę Julię. W tym też roku został współzałożycielem i redaktorem naczelnym (do 1895 r.) czasopisma Nafta. Nadal jako ekspert współpracował ze Stanisławem Szczepanowskim, tym razem na terenie Schodnicy i w Borysławiu. W marcu 1896 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w lipcu 1901 r. profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Lwowskiego. Działał także w Polskim Towarzystwie Przyrodników im. Kopernika i Towarzystwie dla Popierania Nauki Polskiej; opracowywał również hasła ze swojej dziedziny do Encyklopedii. Zbioru wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy, wydawanej przez Macierz Polską. Od 1905 r. kierował utworzoną na lwowskim uniwersytecie Katedrą Geologii. Równolegle Zuber działał jako ekspert naftowy za granicą, m.in. na Kaukazie, w Rumunii i Hiszpanii. W pierwszej dekadzie XX w. prowadził badania na temat występowania ropy naftowej i asfaltu w Trynidadzie i Wenezueli oraz ropy naftowej na wyspie Czeleken u turkmeńskich wybrzeży Morza Kaspijskiego. Od 1909 r. zajmował się badaniami wód mineralnych w Krynicy, gdzie w latach 1912-1914 został wykonany zaprojektowany przez niego odwiert Zuber I. W 1910 r. prowadził badania w Nigerii i Wybrzeżu Kości Słoniowej, w latach 1911-1912 w Argentynie, a w 1913 r. w Pendżabie. Po wybuchu I wojny światowej Zuber pozostał we Lwowie, a podczas oblężenia Lwowa przez Ukraińców w 1918 r. pracował w powołanej przez uniwersytecki Senat Komisji ds. Organizacji Uniwersytetów w Polsce. W marcu 1919 r. wyjechał do Paryża jako ekspert naftowy w polskiej delegacji na konferencji pokojowej. Rudolf Zuber zmarł 7 V 1920 r. na skutek powikłań po przebytej hiszpance. Pochowany został na Cmentarzu Łyczakowskim. Był autorem wielu prac i artykułów naukowych, m.in. Geologia pokładów naftowych w Karpatach galicyjskich (1889 r.), Przyczynek do stratygrafii i tektoniki Karpat (1909 r.) i O pochodzeniu nafty (1914 r.). Ukoronowaniem jego pracy naukowej była książka Flisz i nafta, zawierająca obok przeglądu znanych terenów naftowych w Karpatach i na świecie wyniki wieloletnich badań nad pochodzeniem tych kopalin.

Leopold Caro

Leopold (Józef Leopold) Caro (ur. 27 V 1864 r. we Lwowie) - polski ekonomista i adwokat, profesor Politechniki Lwowskiej, zwolennik tzw. solidaryzmu katolickiego (autor pracy Solidaryzm, Lwów, 1931).

Jego ojcem był Henryk (Heinrich) Caro uczestnik powstania styczniowego, który pracował jako urzędnik Banku Hipotecznego. Leopolda wychowała matka – Maria Amalia z Kolischerów (ślub rodziców 9 VI 1893 r. we Lwowie). Wykształcenie zdobywał w rodzinnym mieście; w 1881 r. ukończył z odznaczeniem C. k. IV Gimnazjum, a w 1885 r. studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie dwa lata później uzyskał dyplom Wydziału Filozoficznego oraz tytuł doktora praw. Na dalsze studia w zakresie ekonomii, wyjechał do Lipska. Tam pod wpływem niemieckiej szkoły historycznej i francuskiego solidaryzmu społecznego ukształtowały się jego poglądy ekonomiczne i socjologiczne oraz zetknął się bliżej z katolicką nauką społeczną. Po powrocie z Lipska wykorzystując swoje wszechstronne i interdyscyplinarne wykształcenie, zajął się głównie kwestiami społecznymi, ekonomicznymi, socjologicznymi, filozoficznymi i historycznymi. W 1894 r. zdał egzamin adwokacki i podjął pracę w Krośnie. Działalność adwokacką prowadził również w Krakowie, gdzie zamieszkał i pracował jako adwokat aż do 1914 r. To doświadczenie szczególnie uwrażliwiło go na problemy ludzi w trudnej sytuacji życiowej. W swoich licznych pracach, m. in. Lichwa na wsi w Galicji (1893), Reforma kredytu włościańskiego (1893), Zawodowe organizacje rolników (1902), koncentrował się głównie na problemach rozwoju rolnictwa oraz sytuacji ludności wiejskiej. Dogłębne studia nad zagadnieniami emigracji i polityki emigracyjnej zaowocowały powstaniem pracy Emigracja i polityka emigracyjna (1914). Równocześnie atakował etykę judaizmu. Potępienie ze strony wielu środowisk żydowskich było ostateczną przyczyną przejścia z wyznania mojżeszowego na katolicyzm i związania się z katolickim ruchem społecznym.

10 XI 1896 r. w Krakowie ożenił się z Salomeą Chelińską, która również była zaangażowana w działalność humanitarną i pomoc ubogim. Małżeństwo to przetrwało 43 lata, do śmierci Leopolda Caro.

Po wybuchu I wojny światowej Caro został powołany do wojska. Służył w wojskowym korpusie sądowniczym; najpierw w C. k Armii, później, jako ochotnik – w polskiej, w której doszedł do stopnia pułkownika. Zdemobilizowany w 1920 r. powrócił już na stałe do Lwowa (zamieszkał przy ulicy Akademickiej 21) i całkowicie poświęcił się pracy naukowej. W latach 1920-1939 był profesorem ekonomii społecznej i nauk prawniczych Politechniki Lwowskiej. Brał również udział w pracach komisji egzaminów prawniczych na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza, a od 1923 r. prowadził wykłady z zakresu ekonomii. Należał do naukowców bardzo aktywnych, biorąc pod uwagę zarówno ilość publikacji, jak i działalność społeczną. W Księdze Pamiątkowej ku czci Leopolda Caro (Lwów, 1935) wydanej z okazji jubileuszu 45-lecia pracy naukowej profesora, zamieszczony został wykaz prac liczący ponad dwieście tytułów. Najwięcej z nich zamieścił w „Przeglądzie Powszechnym” (od 1893) oraz piśmie Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego we Lwowie „Przegląd Ekonomiczny” (od 1928), gdzie pełnił funkcję redaktora naczelnego, będąc jednocześnie od 1927 r. prezesem PTE. Przyczynił się do ukształtowania i rozwoju ruchu ekonomistów polskich. Był też członkiem Komisji Opiniodawczej Pracy przy Prezydium Rady Ministrów i członkiem Lwowskiego Towarzystwa Naukowego, członkiem Lwowskiego Towarzystwa Naukowego oraz Kasyna i Koła Literacko-Artystycznego we Lwowie.

W 1932 r. został powołany na stanowisko wiceprzewodniczącego Rady Społecznej przy Prymasie Polski. Był delegatem na liczne międzynarodowe kongresy i zjazdy naukowe m. in. do Berlina, Wiednia, Drezna, Pragi, Budapesztu i Bukaresztu.

Leopold Caro zmarł 8 II 1939 r. we Lwowie. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

Alojzy Franciszek Karol Winiarz

Historyk prawa, mediewista, dyrektor archiwum. Urodził się 22 III 1868 r. we Lwowie w rodzinie Adolfa Winiarza i Alojzy Hintzinger. Ochrzczony został w kościele Matki Boskiej Śnieżnej – najstarszym lwowskim kościele katolickim.

We Lwowie ukończył szkoły średnie i podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie uczył się pod kierunkiem Oswalda Balzera, a w 1890 r. uzyskał stopień doktora praw. Studia historyczne uzupełnił na uniwersytetach w Berlinie i Wiedniu. W 1896 r. uczestniczył w tzw. ekspedycji rzymskiej Akademii Umiejętności, pracując w archiwach watykańskich. Po powrocie do kraju habilitował się jako docent prywatny w 1897 r. na podstawie pracy Rzecz o zwodzie zwyczajów prawnych mazowieckich układu Wawrzyńca z Prażmowa. Specjalizował się w prawie prywatnym polskim i od 1907 r. niemieckim. W latach 1897-1901 pracował jako adiunkt w Archiwum Akt Grodzkich i Ziemskich we Lwowie. 28 IX 1901 r. Alojzy poślubił w lwowskiej parafii św. Mikołaja Teklę Padewską.

Jednym ze świadków tej ceremonii był znany lwowski przemysłowiec Leopold Baczewski, który w 1902 r. został ojcem chrzestnym ich córki Janiny Alojzy Leopoldyny (ur. 15 VII 1902 r.). Od 1901 r. Winiarz był sekretarzem Uniwersytetu Lwowskiego w trudnym okresie narastającego konfliktu między studentami polskimi i ukraińskimi. Pełniąc to stanowisko, 23 I 1907 r. został ranny w głowę podczas ataku studentów narodowości rusińskiej na uczelnię, który zakończył się dewastacją pomieszczeń uczelni, w tym auli z portretami rektorów. Wydarzenia te opisały krakowskie „Wiadomości Ilustrowane”, z 2 II 1907 r. Polscy studenci zgromadzili się licznie przed domem Winiarza przy ul. Mochnackiego we Lwowie w manifestacji wspierającej rannego sekretarza. Od 1908 r. Winiarz był kierownikiem, a od 1910 r. dyrektorem Archiwum Państwowego przy Namiestnictwie we Lwowie, które powstało z przekształconego Archiwum Namiestnictwa w celu przechowywania akt po zlikwidowanych centralnych jak i terenowych urzędach Galicji. Położył duże zasługi w upowszechnianiu wiedzy o tych prawie całkowicie nieznanych aktach, udostępniając je naukowcom i badaczom. Równocześnie kontynuował działalność dydaktyczną w zakresie prawa polskiego i niemieckiego. W latach 1902-1905 był sekretarzem generalnym Polskiego Towarzystwa Historycznego i zasiadał w komitecie redakcyjnym „Kwartalnika Historycznego”, publikując w nim liczne prace i recenzje. Jego najważniejsze publikacje to: Sądy boże w Polsce (1891), Polskie prawo dziedziczenia kobiet w wiekach średnich (1897), Polskie prawo majątkowo-małżeńskie w wiekach średnich (1898), Sądownictwo Rektora Uniwersytetu Krakowskiego w Wiekach średnich (1900), Z dziejów archiwum Namiestnictwa we Lwowie (1909) oraz niemieckojęzyczna praca o prawie spadkowym w Austrii (dziedziczne pożyczki i zakupy rent dożywotnich) Erbleihe und Rentenkauf in Österreich ob und unter der Enns im Mittelalter (1906) opublikowana w „Studiach z historii państwa i prawa niemieckiego”. Winiarz był także współpracownikiem „Wielkiej Powszechnej Encyklopedii Ilustrowanej”, wydawanej w Warszawie w latach 1890-1914, do której opracowywał hasła ze swojej dziedziny wiedzy oraz „Gazety Sądowej Warszawskiej” w której w 1898 r. zamieścił Przegląd literatury prawa polskiego w latach 1891-1897.

Alojzy Winiarz zmarł przedwcześnie 22 VIII 1912 r., w wieku 44 lat na zapalenie mózgu, będące prawdopodobnie skutkiem wydarzeń z 1907 r., po których nie odzyskał pełni zdrowia (zmarł w domu przy ulicy Zyblikiewicza 48 i zapisany został do ksiąg z par. św. Mikołaja). Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim w grobowcu rodzinnym Padewskich.

Romerowie

Wspomnieć należy także o Eugeniuszu Mikołaju Romerze, geografie, kartografie i geopolityku, twórcy nowoczesnej kartografii polskiej. Urodził się 3 II 1871 r. we Lwowie. Jego ojcem był urzędnik administracji państwowej w Galicji Edmund Romer, potem starosta w Krośnie. Matką Eugeniusza była Irena Körtvelyessy de Asguth, węgierska szlachcianka z pogranicza rumuńsko-serbskiego. W 1893 r. ukończył studia na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie obronił pracę doktorską, uzyskując tytuł dr. filozofii. Od 1899 r. był profesorem Akademii Handlowej we Lwowie oraz docentem uniwersytetu. W 1908 r. został profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie Lwowskim, a w 1911 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W 1921 r. profesor Romer założył słynny we Lwowie instytut kartograficzny „Atlas”, w którym drukowano mapy i atlasy głównie według jego własnej koncepcji, a w 1923 r. pierwsze w świecie czasopismo kartograficzne „Polski Przegląd Kartograficzny”. W latach międzywojennych sprawował m. in. funkcję Przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz wiceprezydenta Międzynarodowej Unii Geograficznej. W 1929 r. przeszedł na przedwczesną emeryturę, koncentrując się na pracy w Książnicy-Atlas. Po zajęciu Lwowa przez Niemców ukrył się w klasztorze Ojców Zmartwychwstańców unikając losu profesorów lwowskich, zamordowanych przez hitlerowców na Wzgórzach Wuleckich. Romer był autorem licznych prac z zakresu kartografii, klimatologii czy geomorfologii, m. in.: Geografia dla klasy pierwszej szkół średnich, Mały atlas geograficzny, Geograficzno-statystyczny atlas Polski, Struktura społeczna i kultura materialna Polaków i Rusinów w Galicji Wschodniej, Polski Atlas Kongresowy.

Romer zmarł 28 I 1954 r. w Krakowie i został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim; jego nagrobek odbiega nieco od pozostałych pochówków, gdyż zgodnie z wolą Romera grób skierowany jest w stronę rodzinnego Lwowa.

Aktu urodzenia Romera nie znaleziono w księgach metrykalnych z parafii lwowskich, znajdujących się w AGAD. Są natomiast wpisy dotyczącego jego synów; od 1899 r. Eugeniusz Romer był żonaty z Jadwigą Rossknecht, córką współzałożyciela i dyrektora browaru w Okocimiu. Z małżeństwa tego urodziło się dwóch synów. Witold Edmund Michał Romer (ur. 14 VII 1900 Lwów; zm. 19 IV 1967, Wrocław) był inżynierem chemikiem, od 1946 r. profesorem Politechniki Wrocławskiej; Edmund Jan (ur. 18 II 1904 Lwów; zm. 10 X 1988 Gliwice), był inżynierem, specjalistą w zakresie miernictwa; po II wojnie światowej był profesorem Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Starszym bratem Eugeniusza był Jan Edmund (używał imienia Edward) Romer ur. 3 V 1869 r., we Lwowie, generał Wojska Polskiego.

Jan Grek

Nauki medyczne w tym profesorskim gronie związanym ze Lwowem reprezentuje Jan Grek, lekarz internista, specjalista z zakresu histologii, patologii i terapii chorób wewnętrznych, który urodził się w Chorostkowie jako syn Piotra Greka, oficjalisty i Malwiny Szeib, córki koniuszego, 10 I 1875 r.

Ukończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Lwowskiego, a w 1901 uzyskał tytuł doktora wszech nauk lekarskich. Po wybuchu I wojny światowej służył w armii austriackiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. W latach 1918-1921 w stopniu podpułkownika kierował szpitalem epidemicznym; dosłużył się stopnia pułkownika rezerwy. W 1921 r. otrzymał habilitację, a dwa lata później został profesorem na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Był prezesem Lwowskiego Towarzystwa Lekarskiego oraz jego sekretarzem. Po ataku ZSRR na Polskę i zajęciu Lwowa przez Rosjan nadal prowadził działalność naukową. W życiu prywatnym był szwagrem (poprzez żonę Marię Pareńską, która uczestniczyła w weselu Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną, i uwieczniona została w dramacie Stanisława Wyspiańskiego) Tadeusza Boya-Żeleńskiego (żonaty z siostrą Marii, Zofią). Grek i Boy-Żeleński zginęli w grupie profesorów lwowskich, zamordowanych na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie przez hitlerowców w nocy z 3 na 4 VII 1941 r. Profesor Grek był kolekcjonerem dzieł sztuki. To prawdopodobnie przyczyniło się do aresztowania wszystkich jego domowników (także żony, która zginęła wraz z nim), co umożliwiło Niemcom rabunek zgromadzonych przez profesora cennych przedmiotów.

Kazimierz Stanisław Kętrzyński

Polski historyk, dyplomata, profesor akademicki, wolnomularz, dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych.

Urodził się 10 IX 1876 r. we Lwowie przy ul. Ossolińskich 9 (parafia św. Marii Magdaleny). Był synem Wojciecha Kętrzyńskiego wybitnego historyka, dyrektora Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie i Wincenty Klińskiej. Używał imienia Stanisław.

W 1895 r. zdał egzamin dojrzałości w Gimnazjum im. Franciszka Józefa. Studiował historię na Uniwersytecie Lwowskim (1895-1899), ale doktorat obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim na postawie pracy Kazimierz Odnowiciel 1034-1058. Studia krajowe uzupełniał do 1902 r. w Akademii Paleograficznej w Rzymie, na uniwersytecie w Monachium i w École nationale des chartes w Paryżu. Po powrocie do Krakowa pracował jako archiwariusz w tamtejszym Archiwum Aktów Dawnych. Od 1905 r. związał się z warszawskim środowiskiem naukowym. Kilka lat był dyrektorem Biblioteki Ordynacji Krasińskich w Warszawie, a od 1908 r. członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, jednak habilitował się w 1913 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim po przedstawieniu pracy O elementach chronologicznych dokumentów Kazimierza Wielkiego. W pracy naukowej Stanisław Kętrzyński zajmował się dyplomatyką, sfragistyką, historią średniowieczną Polski (m. in. genealogia Piastów, kronikarstwo, geneza rozbicia dzielnicowego) i bibliotekoznawstwem. W l. 1917-1918 wykładał historię dyplomatyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w l. 1918-1922 był związany z Uniwersytetem Warszawskim, od 1920 r. jako prof. nadzwyczajny w Katedrze Historii Polski Wieków Średnich i Nauk Pomocniczych Historii. Kierował krótko Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie (1919-1920). Rozwijał także karierę dyplomaty, pełniąc funkcję dyrektora Departamentu Politycznego MSZ (1922-1923); był także posłem RP w Moskwie i Hadze. W 1932 r. powrócił do pracy w Katedrze Historii Polski Wieków Średnich i Nauk Pomocniczych Historii UW, a dwa lata później, już jako prof. zwyczajny objął jej kierownictwo. W latach 1935-1939 prezesował Instytutowi Naukowo-Badawczemu Europy Wschodniej w Wilnie. W okresie międzywojennym był także członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, Towarzystwa Naukowego we Lwowie, Polskich Towarzystw: Heraldycznego i Historycznego. Współpracował m. in. z „Przeglądem Historycznym” i „Przeglądem Demokratycznym”.

W czasie okupacji brał udział w tajnym nauczaniu; jego księgozbiór naukowy został skonfiskowany przez Niemców (część spuścizny spłonęła w czasie powstania warszawskiego w AGAD). Aresztowany przez gestapo jesienią 1943 r., był więziony m. in. na Pawiaku i wywieziony do Auschwitz-Birkenau. Po wojnie, do 1947 r. (emerytura) pracował krótko na Uniwersytetach w Krakowie i Warszawie. Zmarł 26 V 1950 r. w Warszawie; pochowany został na Starych Powązkach. Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta oraz holenderskim Orderem Niepodległości.

Wybrane prace: Gall-Anonim i jego kronika (1898); Uwagi i przyczynki nad kancelaryą koronną Kazimierza Jagiellończyka (1912); O datach tzw. niejednolitych w dokumentach polskich (1927); Do genezy kanclerstwa koronnego (1929); Uwagi o pieczęciach Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego (1929); Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich (1934); Ze studiów genealogicznych (1934); Polska X-XI wieku (1961).

Adolf Berger

Prawnik, specjalista w zakresie prawa rzymskiego Adolf vel Abraham Naftali Berger urodził się 1 III 1882 r. we Lwowie, jako młodszy syn małżonków Eliasza Jakuba Bergera i Klary vel Chaji Rosner, zaślubionych 25 XII 1877 r. we Lwowie. Ich najstarszym synem, czyli starszym bratem Adolfa był Ozjasz vel Oswald Jechiel urodzony we Lwowie 12 XI 1878 r. (zginął 1 XII 1941 r., przypuszczalnie we Lwowie). Synem Ozjasza (Osiasa) i Róży Nebenzahl (siostry Liny – Karoliny Nebenzahl, matki matematyka Zygmunta Wilhelma Birnbauma był Jakub urodzony 8 VIII 1908 r. we Lwowie. Odegrał on wraz ze wspomnianym, matematykiem - kuzynem (krewnym ze strony matki) pewną rolę w sprowadzeniu swojego wuja do Ameryki.

W 1907 r. Adolf ukończył fakultet prawniczy Uniwersytetu we Lwowie jako Doctor utriusque iuruis z wyróżnieniem sub summis auspiciis Imperatoris i został uhonorowany pierścieniem z monogramem cesarza Franciszka Józefa. W tym roku opublikował na łamach „Przeglądu Prawa i Administracji” liczne recenzje prac z zakresu prawa rzymskiego. Mimo to, ze względu na pochodzenie nie było dla niego miejsca na lwowskiej uczelni. W 1908 r. otrzymał stypendium austriackiego ministerstwa nauki i kontynuował studia (prawo rzymskie) w Berlinie (1908-1909), pod kierunkiem profesorów Bernharda Küblera i Paula M. Meyera, specjalizując się m. in. w papirologii. W 1910 r. opublikował rozprawę „Dotis dictio w prawie rzymskiem” o jednej z form ustanowienia posagu. Następnie w latach 1914-1915 jako libero docente wykładał na Uniwersytecie Rzymskim La Sapienza. Przygotowywał też wiele recenzji i omówień publikacji z zakresu prawa antycznego Rzymu. W maju 1915 r., w związku z przystąpieniem Włoch do wojny, wrócił do Austro-Węgier i w następnych latach służył w wojsku, a pod koniec wojny brał udział w pracach komisji negocjującej zawieszenie broni na froncie włoskim. Po 1918 r. i odzyskaniu niepodległości przez Polskę, podjął służbę w polskim konsulacie w Wiedniu jako sekretarz i radca prawny (do 1938 r.). Po Anschlussie (12 III 1938 r.) Adolf, chroniony immunitetem dyplomatycznym, zaczął poszukiwać innego miejsca dla siebie i swojej żony solistki Opery Wiedeńskiej i wykładowczyni konserwatorium Malvy Szterenyi (Sterenyi), którą poślubił 12 VII 1938 r. w Wiedniu. Jeszcze w maju 1938 r. był w Londynie, a jesienią następnego roku już w Paryżu, ale małżeństwo starało się wyjechać z Europy do Stanów Zjednoczonych. W Paryżu Berger jako jeden spośród ponad 2500 uczonych uchodźców uzyskał stypendium angielskiego Society for the Protection of Science and Learning. Jak wynika z niezbyt jasnych informacji z Paryża przez Tuluzę i Nicee Bergerowie dotarli (penniless – bez grosza, jak napisał bratanek) do Nowego Jorku (20 II 1942 r.). Po licznych staraniach, dzięki wstawiennictwu bizantynisty Henri Grégoire, od września 1942 r. Adolf dostał pracę we francuskiej École Libre des Hautes Études (potem French University of New York), gdzie wykładał prawo rzymskie i bizantyńskie. W tym samym roku był jednym z założycieli Polish Institute of Arts and Sciences of America (PIASA) na Manhattanie. Od 1948 r. wykładał na Harvard University w Dumbarton Oaks Research Library, a od 1952 r. był gościnnym wykładowcą City College of New York. W 1953 r. ukazał się jego monumentalny słownik Encyclopedic Dictionary of Roman Law, czołowe, po dziś dzień zestawienie światowych badań nad prawem rzymskim. Od 1954 r. Berger był członkiem korespondentem rzymskiej Accademia dei Lincei. W dniu 7 VIII 1959 r., podczas kuracji w Abano Terme we Włoszech, zmarła niespodziewanie Malva; Adolf zmarł trzy lata później 8 VI 1962 r. w Nowym Jorku.

Zygmunt Zawirski

Filozof i logik; przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej.

Urodził się 28 IX 1882 r. w Berezowicy Małej (w parafii Opryłowce) koło Tarnopola. Jego ojcem był pochodzący z Brześcia nad Bugiem Jan Buchowiecki, uczestnik powstania styczniowego, który aby uniknąć represji popowstaniowych przeniósł się do Galicji i przyjął nazwisko Zawirski (i imię Józef). Matka to Kamila z domu Strońska. Rodzina była liczna: Zygmunt miał 5 braci i 3 siostry (w tym Marię – matkę Lecha Kalinowskiego później znanego profesora historii sztuki).

Naukę rozpoczął w Tarnopolu, a w 1901 r. ukończył gimnazjum we Lwowie. Studiował filozofię, matematykę i fizykę na Uniwersytecie Lwowskim. Pod kierunkiem profesora Kazimierza Twardowskiego (którego uczniem był także Kazimierz Ajdukiewicz) w 1907 r. uzyskał doktorat na na podstawie rozprawy pod tytułem O modalności sądów (wyd. Lwów 1914). W 1907 r. złożył egzamin nauczycielski i zaczął uczyć w gimnazjach (m. in. w II gimnazjum w Rzeszowie, 1907-1911); wykładał propedeutykę filozofii, matematykę i fizykę.

W latach 1909-1910 przebywał w celach naukowych za granicą (Berlin i Paryż). Te doświadczenia były podstawą jego przyszłych prac z zakresu psychologii stosowanej, m.in.: rozprawy Przyczynowość a stosunek funkcjonalny. Studia z zakresu teorii poznania („Przegląd Filozoficzny” r. XV, 1912). Po powrocie z podróży podjął pracę w III gimnazjum we Lwowie, ale już na przełomie lat 1914/1915 opuścił miasto z powodu zagrożenia wojennego. Przeniósł się do Grazu, gdzie na tamtejszym Uniwersytecie kontynuował swoje badania. W 1915 r. powrócił do Lwowa i nauczał w gimnazjum im. Adama Mickiewicza, (jednym z jego wychowanków był Józef Maria Bocheński, późniejszy dominikanin i historyk logiki, którego doktorat Zawirski recenzował w 1938 r.). Z rekomendacji prof. Twardowskiego Zawirski dokonał przekładu dwóch podręczników Alojzego Hoeflera: Zasady psychologii (1922 i 1927) oraz Logika propedeutyczna (1927).

W styczniu 1924 r. habilitował się rozprawą Metoda aksjomatyczna a przyrodoznawstwo („Kwartalnik Filozoficzny”, t. 1, nadbitka, Kraków 1923) na Uniwersytecie Jagiellońskim pod opieką profesora Władysława Heinricha. Po habilitacji rozpoczął wykłady z filozofii na Wydziale Ogólnym Politechniki Lwowskiej oraz w Państwowym Studium Pedagogicznym i na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Kierował Poradnią Psychologiczną tamże (od 1927 r.). Chociaż uzyskał docenturę na uniwersytecie (1925) i politechnice (1927), właściwą karierę akademicką rozpoczął w 1928 r., gdy objął Katedrę Historii i Teorii Nauk Przyrodniczych i Humanistycznych na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym uniwersytetu w Poznaniu. Profesorem zwyczajnym został w 1934 r. W tym samym roku rozprawa Zawirskiego: L’evolution de la Notion du Temps zdobyła pierwsze miejsc i nagrodę główną w konkursie im. Eugenio Rignano ogłoszonym przez włoskie czasopismo „Scientia”. Polskie streszczenie ukazało się w „Kwartalniku Filozoficznym” (t. XII, 1935), a całą pracę wydało PAU w Krakowie w 1936 r. Jej angielskie tłumaczenie znalazło się w zbiorze: Zygmunt Zawirski: His Life and Work: with Selected Writings on Time, Logic and the Methodology of Science wydanym przez Kluwer Academic Publishers (Dordrecht 1994 i Springer 2012). Rozprawa ta uzyskała trwałe miejsce w dorobku polskiej filozofii i utrwaliła pozycję polskiej szkoły filozoficznej na arenie międzynarodowej.

Od 1936 r. Zawirski współredagował „Kwartalnik Filozoficzny” (po 1945 r. z Romanem Ingardenem). W 1937 r. przeniósł się do Krakowa, gdzie został profesorem filozofii na Wydziale Filozoficznym UJ (po podziale był to Wydział Matematyczno-Przyrodniczy), a w 1938 r. został wybrany prezesem Towarzystwa Filozoficznego w Krakowie. Wojna zastała go na stanowisku dziekana ww. wydziału. Podczas Sonderaktion Krakau (6 XI 1939 r.) nie było go w mieście, co uratowało mu życie. W Krakowie spędził okres okupacji niemieckiej, biorąc udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim. W czasie wojny Zawirski pracował nad Słownikiem filozoficznym, który jednak po wojnie nie został wydany (być może ze względów ideologicznych).

Żoną Zygmunta była Kamila Olga Galotzy, którą 8 II 1908 r. poślubił w kościele św. Marii Magdaleny we Lwowie; z ich związku urodziło się 2 synów: Zbigniew i Kazimierz.

Zawirski zmarł 2 IV 1948 r. w Końskich (woj. kieleckie) w domu syna, cztery lata po śmierci żony. Oboje zostali pochowani na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kw. XXIb, rz. 5, gr. 15).

Zawirski zajmował się filozofią fizyki, także historią nauki; w logice badał związki między teorią prawdopodobieństwa a logikami wielowartościowymi. Interesował się też psychologią o charakterze eksperymentalnym. Zawirski miał kilku znaczących uczniów: Zbigniewa Jordana, Andrzeja Grzegorczyka i Romana Suszkę.

Izydor Blumenfeld ps. „Ineczek”

Polski matematyk, pochodzący z rodziny żydowskiej.

Urodził się 12 XII 1882 r. we Lwowie. Rodzicami byli Henryk Blumenfeld i Elka v. Adela Blumenfeld. Ojciec był aptekarzem, właścicielem apteki pod „Złotym Słoniem” we Lwowie, przy ul. Żółkiewskiej. Małżeństwo rodziców zostało zawarte w dniu 14 VI 1876 r.

Izydor uczęszczał do V Gimnazjum Humanistycznego we Lwowie, gdzie zdał maturę w 1900 r. i podjął dalsze studia w lwowskiej Szkole Politechnicznej, które od 1902 r. kontynuował na Politechnice w Charlottenbergu pod Berlinem. W 1906 r. uzyskał tam dyplom inżyniera budowy maszyn. Przez kolejne 4 lata pracował w Czechach w fabryce Siemensa–Schuckerta, w firmie Ruston oraz fabryce wagonów i maszyn Ringhoffera. Od 1910 r. podjął dalsze studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Wiedniu (m. in. brał udział w seminarium matematycznym prof. Gustava Rittera von Eschericha). W maju 1912 r. uzyskał doktorat (z najwyższym wyróżnieniem sub auspiciis imperatoris) za pracę Anwendung der Theorie linearen Integralgleichungen auf das logarithmische Potential an eigen Beispielen [Zastosowanie teorii liniowych równań całkowych z potencjałem logarytmicznym na kilku przykładach], opublikowaną wraz z Waltherem Mayerem, z którym podjął dalsze studia na Uniwersytecie w Getyndze. W czasie pierwszej wojny Izydor Izydor Blumenfeld powrócił do rodzinnego Lwowa, gdzie w willi jego rodziców (dawniej należącej do Kornela Ujejskiego) zbierali się inteligenci lwowscy. W 1918 r. na posiedzeniu lwowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Matematycznego wygłosił referat o najnowszych badaniach m.in. Alberta Einsteina, a w 1922 r. wraz z Waltherem Mayerem opublikował Über die Existenz Ebenster in Riemannschen Räumen [O istnieniu płaszczyzn w przestrzeniach Riemanna]. W willi Blumenfelda spotykali się tacy lwowscy matematycy jak: Stefan Banach, Hugo Steinhaus, Leopold Infeld i Walther Mayer.

W tym czasie Izydor pojawił się także w zarządzie fabryki chemicznej „Laokoon” we Lwowie (wraz ze starszym o rok bratem Emanuelem, który w 1928 r. został wymieniony jako dyrektor fabryki wyrobów chemicznych Henryka Blumenfelda i jako biegły rewident z zakresu przemysłu chemicznego; później bracia zostali spadkobiercami fabryki ojca). Początkowo „Laokoon” był laboratorium chemicznym działającym na potrzeby apteki założonej przez Piotra Mikolascha, które w 1923 r. zostało przekształcone w spółkę akcyjną. Tu na ulicy Opryszkowskiej pod Wysokim Zamkiem, jeszcze przed II wojną światową, produkowano plastry kauczukowe, które eksportowano m. in. do Wiednia. W okresie międzywojennym Zakłady „Laokoon” posiadały oddziały: organopreparatów, preparatów galenowych, specyfików i odczynników. W 1933 r. fabryka produkowała dwa oryginalne leki polskie opracowane w Zakładzie Technologii Nafty Politechniki Lwowskiej – Naphtamon (do leczenia oparzeń, odmrożeń) oraz Naphtargol (na rzeżączkę). W 1938 r. zakład zatrudniał blisko 200 pracowników.

W końcu lat 20. XX w. Blumenfeld, zainteresował się filozofią zwłaszcza panidealizmem. W 1933 r. na łamach czasopisma Panidealistischen Vereinigung opublikował esej Isaac Newton. Zum Einfluss des weltanschaulichen Denkens auf die Entwicklung der Wissenschaft [Isaac Newton. O wpływie myślenia ideologicznego na rozwój nauki], a w 1936 r. wraz ze Stanisławem Vincenzem – polskie tłumaczenie, pierwszego tomu dzieła filozofa i psychologa Rudolfa Marii Holzapfla Wszechideał. Życie duszy i jego nowe postacie społeczne. Izydor Blumenfeld utrzymywał kontakt ze szwajcarskim pisarzem i filozofem kultury i zwolennikiem panidealizmu Hansem Zbindenem (1893-1970), także przyjacielem Vincenza.

Po wrześniu 1939 r. przez mieszkanie Blumenfeldów przewinęły się rzesze uciekinierów (m. in.: Maria Dąbrowska, Stanisław Stempnowski, Anka Kowalska).

W tym czasie Izydor Blumenfeld zachorował na raka i udał się do Warszawy, gdzie przeszedł kurację radem. Zginął w 1944 r. w czasie powstania warszawskiego lub zaraz po nim.

Żoną Izydora była Stanisława z domu Adolfówna,1-voto Bałaban; urodziła się 6 I 1900 r. w Horodence, była córką Salomona Mayera Adolfa i Henryki Katzenellenbogen. Stanisława ukończyła historię sztuki we Lwowie. W 1918 r. brała udział w obronie Lwowa, należała do Związku Obrońców Lwowa. W latach 1931-1935 uczestniczyła w zorganizowanej pomocy najuboższym, zwanej Akcją Błękitnych. Była współzałożycielką „Sygnałów”, od 1936 r. współpracowała z pismem „Lwów Literacki”. Około 1938 r. założyła we Lwowie Towarzystwo Miłośników Muzyki. W czasie okupacji Blumenfeldowie włączyli się w działania konspiracyjne. Stanisława była dwukrotnie aresztowana, najpierw przez NKWD (1941 r.), następnie przez Niemców (1942 r.), którzy ją rozstrzelali pod koniec grudnia 1942 r. w więzieniu na Łąckiego lub na Piaskach Janowskich.

Stanisława Blumenfeldowa stała się prototypem Marii Ersztynowej w Przygodach człowieka myślącego Marii Dąbrowskiej, została też sportretowana w Czarnej róży Juliana Stryjkowskiego.

Blumenfeldowie mieli dwóch synów, obaj zginęli w 1945 r.: starszy Jan jako żołnierz Armii Krajowej, a młodszy Tomek w lesie w 1945 r., dokąd uciekł z podchorążówki Ludowego Wojska Polskiego.

Roman Longchamps de Bérier

Polski prawnik cywilista, ostatni rektor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Urodził się 9 VIII 1883 r. we Lwowie, ochrzczony został 23 IX 1883 r. w parafii św. Andrzeja we Lwowie.

Wywodził się ze znanej rodziny lwowskiej francuskiego pochodzenia. Był synem Bronisława, doktora medycyny i wojskowego oraz Heleny z Riegerów. Jako sześcioletnie dziecko rozpoczął naukę w szkole początkowej, którą ukończył w 1893 r. Jesienią tego roku zaczął uczęszczać do V Gimnazjum we Lwowie, które to ukończył w 1901 r. składając egzamin dojrzałości. Rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Lwowskiego. Absolutorium uzyskał 21 IX 1905 r., a na początku 1906 r. podjął pracę w Prokuratorii Skarbu we Lwowie. W tym samym czasie uzyskał tytuł doktora nauk prawnych. W 1907 r. zapisał się na studia prawnicze w Königliche Friedrich Wilhelms Uniwersität w Berlinie, gdzie odbył roczny kurs w zakresie prawa. W 1914 r. zdał egzaminy adwokackie, a dwa lata później uzyskał habilitację na uniwersytecie we Lwowie. W czasie walk o Lwów, w listopadzie 1918 r. był członkiem Milicji Obywatelskiej oraz Ochotniczej Ligi Obywatelskiej za co został odznaczony Krzyżem Obrony Lwowa (bez mieczy). 1 V 1920 r. został profesorem nadzwyczajnym prawa cywilnego na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a dwa lata później profesorem zwyczajnym na tymże Wydziale. W latach 1920-1939 wykładał również prawo cywilne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1922 r. powołany został do Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej, w wyniku czego powstało największe z jego dzieł – kodeks zobowiązań z 1933 r. Od 1931 r. był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1933 r. członkiem przybranym Towarzystwa Naukowego we Lwowie. W 1936 r. został powołany w skład Trybunału Kompetencyjnego i zasiadał w jego składzie. Uczestniczył w wielu zjazdach prawniczych i konferencjach w Polsce i w Europie: Zjazdach Prawników Polskich, Kongresach Prawa porównawczego w Hadze (1932, 1937), Zjeździe Prawników Państw Słowiańskich w Bratysławie (1933). Był jednym z inicjatorów powołania w 1937 r. i jednocześnie prezesem Porozumienia Prawniczego Polsko-Francuskiego. Na Uniwersytecie Jana Kazimierza był m.in. dziekanem Wydziału Prawa UJK (w latach 1923-1924, 1929-1932), prodziekanem (w latach 1932-1934), prorektorem (w latach 1934-1938) czy rektorem (w latach 1939-1941). Zarządzeniem z 7 I 1938 r. wprowadził na UJK tzw. getto ławkowe. 1 IX 1939 r. objął funkcję rektora, którą sprawował do 18 X 1939 r., kiedy to władze radzieckie wyznaczyły na jego miejsce Ukraińca Mychajło Marczenkę. W styczniu 1940 r. został zwolniony z UJK, a jesienią tego roku przywrócony ponownie do pracy i wykładał prawo cywilne. Kilka dni po wkroczeniu do Lwowa wojsk niemieckich, w nocy z 3 na 4 VII 1941 r. został aresztowany w domu rodzinnym przy ul. Karpińskiego 11, razem z trzema synami (Bronisławem, Zygmuntem i Kazimierzem). Wszyscy zamordowani zostali rankiem 4 lipca na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie wraz z innymi naukowcami uczelni lwowskich i ich rodzinami. Ocalała żona Longchampsa Aniela z Werszowiczów Strzeleckich (ślub odbył się 19 IV 1915 r. w kościele parafialnym pod wezwaniem św. Marii Magdaleny we Lwowie) i najmłodszy, 13-letni syn Jan, którzy w wynik akcji wysiedleńczej opuścili Lwów w 1946 r.

Roman Longchamps de Bérier odznaczony został m.in.: Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1934), Krzyżem Obrony Lwowa, Orderem Legii Honorowej (Francja).

Ludwik Bazylow

We Lwowie, 14 IV 1915 r. urodził się Ludwik Bazylow – historyk, badacz dziejów Europy Wschodniej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wojskowej Akademii Politycznej. Ludwik Bazylow zapisany został do ksiąg Kapelanii Nosocomia (Szpital Powszechny) jako syn Jana Bazylowa, wyrobnika zamieszkałego we Lwowie i Katarzyny Plukas pochodzącej ze Stawczan k. Gródka.

Przed wojną ukończył studia historyczne i polonistyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1939 r. otrzymał w tej uczelni tytuł doktora historii na podstawie pracy: Starania Stefana Batorego o koronę polską. W czasie wojny Bazylow wyjechał do Wrocławia, gdzie na tamtejszym uniwersytecie wykładał do 1952 r., a następnie przeniósł się do Warszawy na Uniwersytet Warszawski. Jego dorobek naukowy obejmuje kilkaset pozycji, które dotyczą głównie historii Rosji, dziejów Słowiańszczyzny oraz historii powszechnej, m. in. Siedmiogród a Polska (1967); Dzieje Rosji 1801-1917 (1971); Historia Rosji (2 tomy, 1983); Polacy w Petersburgu (1984); Historia nowożytnej kultury rosyjskiej (1986).

Ludwik Bazylow zmarł 17 I 1985 r. w Warszawie i pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C39, 4, 7).

Adam Bruno Ulam

Adam Bruno Ulam, obywatel polski i amerykański (od 1939 r.), politolog i historyk, sowietolog, profesor Uniwersytetu Harvarda, brat Stanisława Ulama, urodził się 8 IV 1922 r. we Lwowie przy ul. Kołłątaja 12. Po uzyskaniu świadectwa maturalnego, wraz z bratem, opuścił Polskę (tuż przed wybuchem wojny) emigrując do Stanów Zjednoczonych. Całą rodzina Adama, pozostała w Polsce została zamordowana w czasie wojny. Adam Ulam w roku 1939 r. uzyskał obywatelstwo amerykańskie i dwukrotnie próbował wstąpić do armii amerykańskiej, za każdym razem bezskutecznie. Studiował na Brown University i krótko wykładał na Uniwersytecie Wisconsin-Madison.

W latach 1944-1947 studiował na Uniwersytecie Harvarda, tam także uzyskał doktorat z filozofii pod kierunkiem Williama Yandella Elliotta za pracę Idealizm i rozwój angielskiego socjalizmu. W 1947 r. został członkiem wydziału na Harvardzie, otrzymał etat w 1954 r. i aż do przejścia na emeryturę (1992 r.) był profesorem historii i nauk politycznych Gurneya. Od r. 1959 profesor Uniwersytetu Harvarda w Cambrigde. Ulam jest autorem wielu książek i artykułów poświęconych przede wszystkim sowietologii, kremlinologii i zimnej wojnie. Jego najbardziej znaną publikacją jest Ekspansja i współistnienie: Historia sowieckiej polityki zagranicznej, 1917-1967, wydana w 1968 r. Jego dwie prace: Lenin and the Bolsheviks: the intellectual and political history of the triumph of communism in Russia (1975) i Stalin: the man and his era (1987) są uznawane na arenie międzynarodowej jako standardowe biografie Włodzimierza Lenina i Józefa Stalina.

Adam Ulam zmarł 28 III 2000 r. w Cambrigde, w stanie Massachusetts i został pochowany na tamtejszym cmentarzu Mount Auburn.