Lekarze, medycy ....

Tadeusz Żuliński

Lekarz, powstaniec styczniowy. Urodził się 30 XI 1839 r. w Krakowie. Był synem Tadeusza, urzędnika pracującego w komorze celnej i Barbary z Michelsonów. Miał pięciu braci: Józefa Anzelma, działacza społecznego, powstańca 1863 r. (zmarłego 6 I 1908 r.), Kazimierza, Romana (członka rządu Narodowego w powstaniu styczniowym, współpracownika Romualda Traugutta, powieszonego wraz z nim na stokach Cytadeli Warszawskiej), Edwarda i Aleksandra. W 1846 r. Tadeusz wraz z rodziną przeniósł się do Warszawy. Tam rozpoczął studia w Akademii Medyko-Chirurgicznej. Wskutek konfliktu z rektorem Fiodorem Cucurynem wyjechał do Kijowa, a następnie do Krakowa, gdzie ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tam też uzyskał tytuł doktora i pracował w katedrze fizjologii jako asystent u profesorów: Gustawa Piotrowskiego (polskiego fizjologa i posła do Rady Państwa w Wiedniu) i Józefa Majera (profesora i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego). W czasie powstania styczniowego został sekretarzem Wydziału Rządu Narodowego do spraw Galicji Zachodniej. Wraz z Józefem Szujskim i Janem Amborskim wydawał podziemne pismo „Wolność”. Dwukrotnie aresztowany, uwolniony został dzięki interwencji rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego Józefa Dietla. Pod koniec 1864 r. udał się na emigrację do Paryża, gdzie jako lekarz udzielał bezpłatnych porad. W 1871 r. osiedlił się we Lwowie i rozpoczął pracę w szpitalu powszechnym jako chemik-patolog. Został też radnym miejskim, działającym w komisji sanitarnej oraz jednym z inicjatorów powołania Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Lwowskim. Propagował zasady higieny, stanowczo sprzeciwiając się usuwaniu ze szpitali osób nieuleczalnie chorych. W 1875 r. został wiceprezesem lwowskiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Zmarł 18 I 1885 r. we Lwowie w domu przy ulicy Gliniańskiej 6 (wpisany do ksiąg parafii św. Andrzeja). Pochowany został na koszt miasta miasta na Cmentarzu Łyczakowskim. Jego imieniem nazwano we Lwowie ulicę Gliniańską, przy której mieszkał przed śmiercią (obecnie ul. akademika Władimira Fiłatowa). Nad wejściem do kamienicy zachowała się pamiątkowa tablica. Poświęcone mu epitafium znajduje się też w dawnym kościele Dominikanów we Lwowie.

Edmund Faustyn Biernacki

Lekarz patolog, neurolog, filozof medycyny, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Lwowskiego urodził się 19 XII 1866 r. w Opocznie. Był synem powstańca styczniowego, Adolfa Poraj-Biernackiego i Joanny z Baranowskich. Edmund Biernacki uczył się w szkole powszechnej, następnie uczęszczał do Męskiego Gimnazjum Rządowego w Kielcach i do Lubelskiego Liceum Męskiego, które ukończył maturą w 1884 r. Później rozpoczął studia na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, gdzie uzyskał w 1889 r. dyplom lekarza cum eximia laude (z najwyższą pochwałą). Po uzyskaniu dyplomu został asystentem u profesora Michała Zieńca w Klinice Terapeutycznej Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie wyjechał do Heidelbergu (pracował tam z Wilhelmem Erbem i Wilhelmem Kühne) i Paryża (pracował u Jeana-Martina Charcota i Georges’a Hayema). Po powrocie do Warszawy (w 1897 r.) został ordynatorem kliniki chorób wewnętrznych w Szpitalu Wolskim. W 1897 r. jako pierwszy na świecie wykazał zależność między szybkością opadania krwinek czerwonych w osoczu krwi a ogólnym stanem zdrowia. Opracował także własną metodę diagnostyczną tego zjawiska, zwaną odczynem Biernackiego (OB). Wszystko to ogłosił w pracy Samoistna sedymentacja krwi jako naukowa, praktyczno-kliniczna metoda badania. W 1902 r. wyjechał do Lwowa, gdzie w 1908 r. został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Lwowskiego. Wyjeżdżał też do Karlsbadu, gdzie prowadził prywatną praktykę lekarską. W tym samym roku wydał Zarys patologii krwi, książkę uznawaną za pierwszy polski podręcznik do hematologii.

Żoną Biernackiego była Kazimiera z Rudnowskich, z którą miał córkę Annę (ur. 1892 r.). Miał też dwóch braci, Wiktora który był znanym fizykiem i Józefa – inżyniera.

Zmarł nagle we Lwowie w wieku 45 lat, 29 XII 1911 r. (akt zgonu w księdze metrykalnej z parafii św. Andrzeja), w domu przy ulicy Asnyka 11 na anewryzm serca. Pochowany został 2 I 1912 r. na Cmentarzu Łyczakowskim.

Profesor Edmund Biernacki opublikował łącznie około 100 prac naukowych, m.in.: O nadczułości i bólach pochodzenia mózgowego, Afazya w świetle badań współczesnych: szkic literacko-krytyczny, Istota i granice wiedzy lekarskiej, Zasady poznania lekarskiego, Zarys patologii krwi.

Roman Rencki

Lekarz, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, urodził się 19 VII 1867 r. w Rzeszowie. Pochodził z rodziny chłopskiej, był synem Jana Kamyka i Rozalii Czaczka. Do 1894 r. nosił nazwisko Kamyk, które w tym roku zmienił na Rencki. W 1885 r. ukończył gimnazjum w Rzeszowie, a następnie studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim i tam doktoryzował się pod kierunkiem Władysława Antoniego Gluzińskiego. Następnie wraz ze swym promotorem brał udział w organizowaniu Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego. W 1902 r. habilitował się; w 1907 r. otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego, a w 1920 r. na profesora zwyczajnego i Dyrektora Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Jana Kazimierza. Jako dyrektor przystąpił do reorganizacji placówki budując II i III piętro kliniki oraz tworząc czytelnię i bibliotekę oraz utworzył własnym sumptem oddział przeciwgruźliczy. W latach 1926-1934 ożywił zaniedbane uzdrowisko w Morszynie, budując nowoczesny dom zdrojowy wyposażony w łazienki z odpowiednią aparaturą oraz w solanki, borowiny, nowe ujęcia wody. Był także fundatorem kościoła w Morszynie. Całe przedsięwzięcie sfinansował z własnych funduszy. W 1934 r. został powołany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności, pełnił też funkcję prezesa Lwowskiego Towarzystwa Lekarskiego; był także członkiem honorowym Towarzystwa Lekarskiego w Lublinie i Częstochowie oraz wydziału honorowego klubu sportowego LKS Pogoń Lwów. W 1937 r. przeszedł na emeryturę, ale na prośbę Rady Wydziału Lekarskiego dalej kierował Kliniką Chorób Wewnętrznych Propedeutyczną. W 1939 r., po wkroczeniu Armii Czerwonej, został aresztowany i wywieziony w głąb Rosji, następnie przetransportowano go z powrotem do Lwowa i osadzono w więzieniu „Brygidki”. Po wybuchu wojny rosyjsko-niemieckiej część więźniów wymordowano, Renckiemu udało się uciec, jednak kilka dni później w nocy z 3 na 4 VII 1941 r. został aresztowany przez Niemców, a następnie zamordowany na Wzgórzach Wuleckich.

Żoną Romana Renckiego była Paulina z Brodów (ślub odbył się 5 III 1905 r. w par. Marii Magdaleny), z którą miał troje dzieci: Zygmunta (też lekarza), Lesława (prawnika) i Marię. W pracy naukowej zajmował się hematologią, gastrologią oraz takimi chorobami jak białaczka, gruźlica czy malaria. Jego najbardziej znane publikacje to: O leczeniu gruźlicy przetworami złota (1926), O obrazie klinicznym grypy hiszpańskiej (1918) O policytemii (1907). Miał liczne grono uczniów m.in. Jana Greka.

Stanisław Michał Progulski

Profesor, lekarz pediatra. Urodził się 17 IX 1874 r. w Nowym Sączu. Był synem handlowca Stanisława i Adeli z Feirichów. Edukację rozpoczął w gimnazjum w Podwołoczyskach, później kilkakrotnie zmieniał szkołę (Nowy Sącz, Kraków). Następnie rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Lwowskim i 20 II 1902 r. uzyskał dyplom doktora wszech nauk lekarskich. Specjalizację z pediatrii zrobił w Berlinie. Od 1904 r. rozpoczął pracę w Klinice Pediatrycznej w Krakowie. Wkrótce wyjechał do Lwowa, gdzie został asystentem prof. Jana Raczyńskiego w katedrze pediatrii na Uniwersytecie Lwowskim. W czasie I wojny światowej służył w armii austriackiej, a w czasie walk polsko-ukraińskich był oficerem Wojska Polskiego. W 1922 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego oraz odbył staże zagraniczne u Johanna Otto Leonharda Huebnera (pediatry, dyrektora kliniki Charite Berlin) i Clemensa Petera von Pirquet w Wiedniu. Powrócił do pracy na Uniwersytecie w stopniu adiunkta, a od 1938 r. profesora tytularnego. Kierował również oddziałami Polskiego Towarzystwa Lekarskiego i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego. Ogłosił ponad 50 prac naukowych. Zajmował się m.in. rozpoznaniem gruźlicy u dzieci, zapaleniem opon mózgowych i rdzeniowych u dzieci. Był zwolennikiem tworzenia specjalnych zakładów leczniczych dla dzieci z wrodzoną kiłą. Doprowadził także do otwarcia pierwszej w Polsce poradni tego typu przy Klinice Pediatrycznej we Lwowie. Ogłosił ważne prace dotyczące zapobiegania śmiertelności niemowląt, propagował szczepienia przeciw ospie, opracował także model inkubatora dla noworodków (opisał go w artykule Nowy model cieplarki dla niemowląt wczesnych i wątłych z 1929 r.). Zajmował się również fotografią. Od 1925 r. był członkiem Lwowskiego Towarzystwa Fotograficznego. Tematem jego prac były głównie dzieci, zabytki i krajobraz Lwowa. Za swe dokonania w dziedzinie fotografii otrzymał m.in. srebrny medal na Wystawie Fotograficznej w Antwerpii. Żoną Stanisława Progulskiego była Julia Maria Karolina Winiarz z którą miał dwóch synów i córkę. Ślub odbył się 29 VII 1911 r. w parafii św. Andrzeja we Lwowie.

Zginął wraz z synem Andrzejem, zamordowany 3 lub 4 VII 1941 r. przez Einsatzkommando zur besonderen Verwendung na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie.

Marian Alojzy Franke

Lekarz internista, patolog, profesor Uniwersytetu Lwowskiego urodził się 21 III 1877 r. we Lwowie, przy ulicy Sykstuskiej 22 (ochrzczony w parafii św. Marii Magdaleny).

Był synem Jana Nepomucena, profesora Szkoły Politechnicznej we Lwowie i Marii ze Swaryczewskich. Ukończył gimnazjum we Lwowie, a następnie studiował na Uniwersytecie Lwowskim (u prof. Antoniego Gluzińskiego) i na uniwersytecie w Wiedniu. W 1900 r. uzyskał tytuł doktora wszech nauk lekarskich i rozpoczął studia uzupełniające w Rzymie, Berlinie i Paryżu. W 1908 r. habilitował się z patologii i terapii szczegółowej chorób wewnętrznych. W czasie I wojny światowej był lekarzem w armii austriackiej. W latach 1918-1921 w stopniu majora, a następnie podpułkownika-lekarza służył w Wojsku Polskim; brał udział w obronie Lwowa (1918-1919); W 1918 r. mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1921 r. profesorem zwyczajnym. W latach 1921-1939 kierował Katedrą Patologii Ogólnej i Doświadczalnej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Stworzył tam pracownię metodycznego badania młodzieży uprawiającej sport oraz pracownię badań balneologiczno-klimatycznych. Dwukrotnie, w latach 1928-1929 i 1936-1937 pełnił funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego. Od 1930 r. był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1937 r. członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Był także członkiem Polskiego Towarzystwa Higienicznego i jednym z inicjatorów utworzenia Muzeum Higieny we Lwowie. Po zajęciu Lwowa przez Rosjan (wrzesień 1939 r.) został kierownikiem ww. katedry w wydzielonym z Uniwersytetu Instytucie Medycznym, a po wkroczeniu Niemców (czerwiec 1941 r.) został kierownikiem Oddziału Patologii tamże, przekształconej w Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse we Lwowie.

W pracy naukowej zajmował się kardiologią, nefrologią i patofizjologią krwi i krążenia krwi. Opracował metodę oznaczenia enzymów proteolitycznych leukocytów, opisał postacie ostrego zapalenia nerek jako powikłań duru powrotnego. Zainicjował w Polsce badania w zakresie teleelektrokardiografii. Profesor Franke opublikował łącznie około 100 prac naukowych, m.in. Podręcznik chorób serca i naczyń, Diagnostyka chorób narządu krążenia, Badania nad patogenezą mocznicy. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi 28 III 1939 r.

Żoną Mariana Franke była Zofia Jadwiga z Pierożyńskich (ślub 17 VII 1906 we Lwowie, parafia św. Andrzeja).

Zmarł 12 IX 1944 r. we Lwowie i został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

Władysław Stefan Dobrzaniecki

Lekarz pediatra, prekursor polskiej chirurgii plastycznej, obrońca Lwowa, urodził się 24 IX 1897 r. w Zielińcach (parafia Jezierzany) koło Borszczowa. Był synem Leopolda Dobrzanieckiego i Zenobii z Zubików. Studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, z przerwą na uczestnictwo w działaniach Armii Ochotniczej, biorącej udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. W 1924 r. uzyskał dyplom doktora wszech nauk lekarskich. W latach 1924-1933 pracował jako asystent w Klinice Chirurgicznej kierowanej przez prof. Hilarego Schramma. Odbył staże specjalizacyjne w Austrii, Niemczech, we Włoszech i Francji. Następnie pracował na oddziale chirurgii szczękowo-twarzowej prof. Leona Dufourmentela. W 1931 r. uzyskał habilitację, a w 1938 r. został profesorem chirurgii na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W latach 1936-1938 był ordynatorem Państwowego Szpitala Powszechnego oraz Oddziału Chirurgii Szpitala Dziecięcego św. Zofii. W 1939 r. został profesorem i kierownikiem Kliniki Chirurgii Uniwersytetu Lwowskiego. Po wybuchu II wojny światowej był komendantem Okręgowego Szpitala Wojskowego nr 6 we Lwowie i ordynatorem Polowego Szpitala Wojennego. Po wejściu Rosjan został mianowany kierownikiem Kliniki Chirurgii Szpitalnej w Instytucie Medycznym we Lwowie, a po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej w czerwcu 1941 r., w nocy z 3 na 4 VII t.r. został aresztowany przez Niemców, a następnie zamordowany wraz z grupą kilkudziesięciu naukowców lwowskich i członków ich rodzin na Wzgórzach Wuleckich przez Einsatzkommando zur bersonderen Verwendung dowodzone przez Brigadenführera dr. Karla Eberharda Schönfartha.

Profesor dr hab. Władysław Dobrzaniecki ogłosił 50 prac naukowych z zakresu chirurgii plastycznej, chirurgii jamy brzusznej, urologii, transfuzjologii i chirurgii doświadczalnej (publikował swe prace m.in. w Polskiej Gazecie Lekarskiej, Polskim Przeglądzie Chirurgicznym czy Journal de Chirurgie).

Emil Józef Leonard Michałowski

Profesor, lekarz urolog urodził się 6 XI 1906 r. w Tarnopolu. Był synem urzędnika Stanisława Michałowskiego i Marii z domu Piwockiej (ślub rodziców odbył się 10 II 1906 r. w Tarnopolu). Emil Michałowski kształcił się najpierw w państwowym gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku, a następnie w państwowym gimnazjum w Jaworowie, gdzie 17 VI 1924 r. zdał egzamin dojrzałości. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie, które ukończył w 1930 r. otrzymując 21 VI 1930 r. dyplom lekarza i stopień doktora wszech nauk lekarskich. Od 1928 r. pracował w Klinice Chirurgicznej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza. W dniu 1 III 1937 r. został powołany na stanowisko ordynatora oddziału urologicznego szpitala św. Łazarza w Krakowie. Była to wówczas najnowocześniejsza placówka urologiczna w Polsce. 16 III 1939 r. został docentem, a 20 IV 1939 r. uzyskał habilitację jako docent urologii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza. Ordynatorem szpitala św. Łazarza był do dnia 16 I 1940 r. kiedy to został aresztowany przez Gestapo i osadzony w więzieniu na Montelupich. Zwolniony w czerwcu 1940 r., pracował jako konsultant urolog w szpitalu oo. bonifratrów w Krakowie oraz w placówkach służby zdrowia Polskiego Czerwonego Krzyża. W styczniu 1945 r. powrócił na stanowisko ordynatora oddziału urologicznego szpitala św. Łazarza, przemianowanego w 1950 r. na szpital kliniczny. 1 X 1962 r. został powołany na stanowisko kierownika Katedry i Kliniki Urologicznej Akademii Medycznej w Krakowie, na którym pozostał do chwili przejścia na emeryturę w dniu 31 IX 1977 r.

Był współzałożycielem i prezesem (w latach 1951-1952, 1962-1964) Towarzystwa Urologicznego. Żoną Michałowskiego była Anna Raczyńska (I v. Jankowa), z którą miał syna. Zmarł 26 II 1978 r. w Krakowie i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim 6 III 1978 r.

Profesor Emil Michałowski opublikował łącznie około 160 prac naukowych, ogłoszonych w języku polskim, angielskim, niemieckim, francuskim i rosyjskim, m.in. O efektach fizjologicznych dożylnego wlewania wody destylowanej; O zdolnościach odrodczych nerki po czasowym zastoju w górnych drogach moczowych; W sprawie operacyjnego leczenia wnętrostwa; Urologia : podręcznik dla studentów i lekarzy; Z badań nad chorobą pooperacyjną.

Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 11 XII 1995 r. jego imieniem nazwano szpital specjalistyczny w Katowicach.

Jan Maria Suchomel

Lekarz rentgenolog, działacz konspiracji, żołnierz Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej; urodził się 24 VI 1906 r. we Lwowie, przy ulicy Kordeckiego 20.

Był synem muzyka, Wincentego Suchomela i Anny z Fucików. Rodzice byli zatrudnieni w Teatrze Wielkim we Lwowie. Jan ukończył VII Państwowe Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie. Kontynuował naukę w Szkole Podchorążych Sanitarnych, i w 1934 r., uzyskał dyplom lekarski (specjalista rentgenolog); jednocześnie otrzymał stopień podporucznika. Był zatrudniony w szpitalach wojskowych. Od 1937 r. pełnił stanowisko lekarza pułkowego 2. Pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku, a 1938 r. został mianowany na stanowisko naczelnego lekarza 202. rezerwowego pułku piechoty. W tym pułku odbył szlak kampanii wrześniowej 1939 r., a po klęsce pracował jako szef oddziału rentgenowskiego Szpitala Okręgowego w Chełmie. W 1940 r. został kierownikiem Ośrodka Zdrowia w Sanoku; pełnił także funkcję lekarza więziennego. W tym czasie zaangażował się w działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej (pseud. „Janek”, „Doktór”), udzielał pomocy lekarskiej więźniom torturowanym przez gestapo, był też łącznikiem pomiędzy więźniami a ZWZ. Brał udział w akcji uwolnienia z więzienia w Sanoku kurierki Marii Szerockiej pseud. „Mucha”. Pełnił również funkcję zastępcy lekarza obwodu „OP-23” ZWZ/AK Sanok. W wyniku donosu, 15 V 1942 r. został aresztowany przez gestapo i osadzony w więzieniach w Sanoku, Tarnowie, a później w więzieniu Montelupich w Krakowie. 29 VIII 1942 r, został wywieziony do obozu Auschwitz-Birkenau (nr 62158), gdzie był zatrudniony jako sanitariusz i lekarz. Po nadejściu frontu wschodniego został ewakuowany do obozu Mathausen-Gusen (nr 119301); uwolniony 1 lub 5 V 1945 r.

Po powrocie do Polski został dyrektorem Szpitala Powszechnego w Sanoku. W kwietniu 1946 r. został powołany do służby w Ludowym Wojsku Polskim w stopniu kapitana, a następnie majora. Przez następne sześć lat pracował jako lekarz w szpitalach garnizonowych. Wskutek choroby Bergera przeszedł zabieg amputacji prawej nogi. Zmarł po długiej chorobie 13 IV 1954 r. w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie 16 IV 1954 r. (kwatera 116-6-11). Żoną Jana Marii Suchomela była Maria Śliwa, z którą miał córkę Marię Suchomel Czerwińską.