Druki

Pierwodruk z informacją o oblacie w księgach grodzkich warszawskich

Aby Konstytucja 3 Maja stała się obowiązującym prawem, nie wystarczyło jej uchwalenie na sesji sejmowej, która przeszła do historii polskiego parlamentaryzmu. Nie wystarczyło uroczyste nabożeństwo w warszawskiej kolegiacie św. Jana. Nie wystarczały czystopisowe egzemplarze opatrzone podpisami marszałków sejmowych i deputatów do konstytucji. Nie wystarczała nawet przyjęta na sesji w dniu 5 V 1791 r. „Deklaracja Stanów Zgromadzonych”, znosząca wszystkie prawa sprzeczne z „Ustawą Rządową” i nakazująca lokalnym władzom cywilnym i wojskowym złożenie przysięgi na wierność Konstytucji. Podobnie jak w przypadku innych konstytucji uchwalonych przez Sejm Czteroletni, niezbędny był urzędowy wpis tekstu (tzw. oblata) do akt grodzkich warszawskich i następnie wypis z nich, opatrzony pieczęcią kancelarii grodzkiej i podpisem pisarza grodzkiego warszawskiego. Dopiero wtedy Konstytucja rozesłana w postaci owych wypisów do urzędujących na obszarze całej Rzeczypospolitej kancelarii grodzkich, nabierała pełnej mocy prawnej. Kiedy Rada Nieustająca 14 II 1794 r., nakazywała zniszczenie wszystkich związanych z Konstytucją 3 Maja dokumentów, miała na myśli w pierwszej kolejności właśnie te wypisy. Dlatego próżno szukać ich w zachowanych aktach ziemskich i grodzkich. Można je czasami znaleźć jedynie w aktach urzędów, które zostały objęte II zaborem, tam bowiem zarządzenie Rady Nieustającej nie obowiązywało. Prezentowany tu wypis znajdował się w Archiwum Sejmu Czteroletniego.

Pierwsze druki polskie

We wstępie do krytycznego wydania tekstu Konstytucji 3 Maja Jerzy Kowecki obliczył, iż w ciągu pierwszego roku od jej uchwalenia ukazało się drukiem 14 wydań tekstu „Ustawy Rządowej”, ok. 20-30 tys. egzemplarzy. Daje to wyobrażenie o ogromnym zainteresowaniu nowym prawem. Ponadto tekst publikowała ówczesna prasa.