Organizacja Narodowa

Organizacja Narodowa zawiązana na ziemiach Rzeczypospolitej Polskiej w okresie ruchu patriotycznego, poprzedzającego wybuch powstania styczniowego, stanowiła – wedle określenia głównego jej architekta, publicysty A. Gillera – strukturę administracyjną „tajemnego państwa polskiego”. Obejmowała wszystkie trzy zabory: rosyjski, austriacki i pruski, scalając je w jeden organizm państwowy. Była dziełem obozu ruchu, zwanego także obozem czerwonych, tj. młodzieży patriotycznej ze środowisk studenckich, gimnazjalnych, inteligenckich i rzemieślniczych, która w owym czasie dążyła do odzyskania niepodległości Polski na drodze powstania zbrojnego. Stworzona przez nią Organizacja Narodowa miała na celu przygotowanie kraju do takiego powstania.

F. Ramotowska, Tajemne państwo polskie w powstaniu styczniowym. Struktura organizacyjna, Warszawa 1999, s. 15

Aleksander Sochaczewski, Branka Polaków do armii rosyjskiej w 1863

Juliusz Kossak, Bitwa od Ignacewem, 1863, przed 1893