Kolej stała się miejscem pracy dla wielu tysięcy osób. Rozwój kolejnictwa znacznie zwiększył zapotrzebowanie na pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami w dziedzinie techniki: inżynierów, techników, maszynistów.

Praca na kolei wymagała specjalnych umiejętności, a kolejarze byli cenionymi pracownikami. Zachowany jest poufny raport starosty Husiatyna do Namiestnictwa we Lwowie o tym, że nawet 20 tys. pracowników kolei różnych specjalizacji może zostać zwerbowanych do pracy w Ameryce.

1. Poufny raport o werbowaniu do pracy na kolei w Ameryce, 1903 r.,
C. k. Ministerstwo Kolei Żelaznych, sygn. 24, s. 216, 217, 218.

Pracownicy kolei zakładali kasy zapomogowe. Celem takich stowarzyszeń było finansowe wspieranie kolejarzy w trakcie choroby oraz po odejściu ze służby, a także pomoc wdowom i sierotom po pracownikach kolei. Drugim zadaniem takich „kass” było udzielanie zapomóg oraz nieoprocentowanych pożyczek dla członków kasy, którzy znaleźli się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej.

2. Sprawozdanie z wpływu i obrotu funduszów Kassy Zjednoczenia Towarzystwa Dróg Żelaznych Warszawsko-Wiedeńskiej i Warszawsko-Bydgoskiej, 1 I 1858 – 31 XII 1859, druk, Warszawa, 1860 r.,
Komisja Rządowa Przychodów i Skarbu, sygn. 3861, k. 74, 75, 76, 77, 77v.

Ruch związkowy na kolei był liczny i miał realny wpływ na funkcjonowanie transportu. Strajki kolejarzy mogły paraliżować ruch osobowy i towarowy na znacznym terenie. Przykładem tego jest strajk generalny ogłoszony jesienią 1905 r. W podjętej uchwale pracownicy kolei domagali się m.in. uwolnienia więźniów politycznych, zwołanie sejmu dla Królestwa Polskiego, ośmiogodzinnego dnia pracy i zabezpieczenia emerytalnego.

3. Uchwała wiecu pracowników kolei Królestwa Polskiego, 1905 r.,
Zbiór Anny z Potockich Ksawerowej Branickiej, sygn. 242.

4. Ogłoszenie do budowy i naprawy dróg żelaznych oraz do służby towarowej i bagażowej w Królestwie Polskim, 1915 r.,
Cesarsko-Niemieckie Generał-Gubernatorstwo Warszawskie, sygn. 24.

Nie zawsze praca kolejarzy spotykała się z uznaniem podróżnych. Oburzeni na różne nadużycia pasażerowie domagali się zaangażowania posłów, wysyłali do redakcji prasowych opisy karygodnych zachowań i domagali się reakcji przełożonych. Nie ma niestety dokumentów potwierdzających skuteczność takich interwencji.

5. Artykuł o nadużyciach na kolei, „Monitor” – Tygodnik polityczno-społeczny i literacki, Lwów 8 VI 1913 r., (tekst przekreślony niebieską kredką),
C. k. Ministerstwo Kolei Żelaznych, sygn. 23, s. 93.