Pieczęcie książąt mazowieckich

Pieczęcie książąt mazowieckich

 

Pieczęć piesza większa Janusza I z 1379 roku.

Pieczęć piesza większa Janusza I z 1379 roku.

„W polu pieczęci rycerz stojący, zwrócony w prawo. Rycerz w zbroi i hełmie w prawej ręce trzyma miecz ostrzem do dołu, a w lewej tarczę z orłem bez korony zwróconym w prawo; na skrzydłach orła zarys przepaski. W tle ornament z wici roślinnej. Na zewnątrz pola kilka kolistych obrzeżeń. Średnic 70 mm” [S.K. Kuczyński, Pieczęcie książąt mazowieckich, Wrocław 1978, s. 329-331 (nr 34)]. Napis w otoku w podwójnej obwódce perełkowej, sporządzony majuskułą, brzmi: +S IOHANNIS DEI GRA DVCIS MAZOE ET DNI WARSEVY.

Pieczęć ta była używana do uwierzytelniania dokumentów wystawionych w latach 1379-1429. Wykazuje ona bardzo duże podobieństwo rysunku do wcześniejszej pieczęci Janusza I z lat 1374-1379, ale różni się brakiem umieszczenia w tytulaturze księcia odniesienia do ziemi wiskiej, gdyż wskutek zmian terytorialnych ziemia wiska w 1379 r. przeszła we władanie brata Janusza I, Siemowita IV. Ten konkretny egzemplarz jest przywieszony przy dokumencie wystawionym 23 XI 1379 w Warszawie, zwalniającym mieszczan warszawskich od obowiązku dostarczania podwód na użytek dworu książęcego pod warunkiem wykupienia wsi Młociny od Arnolda Warszewskiego. AGAD, Zbiór dokumentów pergaminowych, sygn. 1502.

 

Pieczęć herbowa sygnetowa księcia Siemowita V z 1425 r.

Pieczęć herbowa sygnetowa księcia Siemowita V z 1425 r.

„W polu pieczęci na tarczy orzeł bez korony zwrócony w prawo. Średnica 23 mm.” [S.K. Kuczyński, Pieczęcie książąt mazowieckich, Wrocław 1978, s. 345-347 (nr 46)]. Napis w podwójnej obwódce perełkowej, sporządzony minuskułą brzmi: s * semoviti iunris ducis mazo.

Ta herbowa pieczęć sygnetowa została wprowadzona zapewne jeszcze za życia księcia Siemowita IV, o czym świadczy użycie wobec Siemowita V określenia iunris [iunioris]. Najprawdopodobniej ta pieczęć sygnetowa pełniła też rolę pieczęci średniej Siemowita V. Prezentowany egzemplarz przywieszony jest przy dokumencie wystawionym 14 XI 1425 przez Siemowita V i jego brata Kazimierza II, w którym książęta ci poświadczają, że ojciec ich [Siemowit IV] złożył hołd Władysławowi Jagielle, podobnie jak ich stryj Janusz. AGAD, Zbiór dokumentów pergaminowych, sygn. 71.

Pieczęć piesza większa Bolesława IV przy dyplomie synów księcia (Konrada, Bolesława, Kazimierza i Janusza) z 1461 roku.

Pieczęć piesza większa Bolesława IV przy dyplomie synów księcia
(Konrada, Bolesława, Kazimierza i Janusza) z 1461 roku.

„W polu pieczęci w obramieniu architektonicznym z sześcioma łukami zwieńczonymi wimpergami, wspartym na dwukondygnacjowej budowli o spadzistych dachach z wieżami, rycerz w zbroi stojący na wprost, w mitrze na głowie, spod której spadają pukle włosów, w długim obficie drapowanym płaszczu narzuconym na ramiona. Rycerz trzyma w prawej ręce proporzec z rozwiniętą płachtą, a w lewej miecz oparty o ziemię. Po bokach na muszlowatych wspornikach dwie tarcze herbowe: na prawej – orzeł bez korony zwrócony w prawo, na lewej – czwórdzielnej w krzyż w polach naprzemianległych 1 i 4 orzeł bez korony zwrócony w prawo, w polach 2 i 3 smok skrzydlaty na dwóch łapach, z pierścieniowato zwiniętym ogonem, zwrócony w prawo. Na zewnątrz poza napisem kilka kolistych obrzeżeń. Średnica 107 mm” [S.K. Kuczyński, Pieczęcie książąt mazowieckich, Wrocław 1978, s. 363-366 (nr 58)] Napis w otoku w podwójnej obwódce perełkowej, sporządzony minuskułą, brzmi: S + boleslai dei gracia ducis mazovie russie traru nno varsavien […..]czechonviens dns et hes czirnens.

Pieczęć ta po śmierci Bolesława IV (10 IX 1454) została odziedziczona przez jego synów: Konrada, Kazimierza, Bolesława i Janusza, którzy posługiwali się nią aż do 1471 r. tzn. do momentu podziału terytorialnego dzielnicy po Bolesławie IV. Prezentowany egzemplarz jest przywieszony przy dokumencie wystawionym w Warszawie 8 IV 1461 przez wyżej wspomnianych książąt mazowieckich, zawierającym nadanie Starej Warszawie przywileju odbywania jarmarków 3 razy w roku. AGAD, Zbiór dokumentów pergaminowych, sygn. 1524.

 

Dalej